جمعه, فروردین ۲۷, ۱۳۹۵ – ۱۵:۲۶
• در زیارت حضرت جواد(علیه السلام) می خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَمُودَ الدِّینِ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَلِیُّ اللَّهِ وَ حُجَّتُهُ فِی أَرْضِهِ وَ أَنَّکَ جَنْبُ اللَّهِ وَ خِیَرَهُ اللَّهِ وَ مُسْتَوْدَعُ عِلْمِ اللَّهِ وَ عِلْمِ الْأَنْبِیَاءِ وَ رُکْنُ الْإِیمَانِ وَ تَرْجُمَانُ الْقُرْآن» (علامه مجلسی،بحارالانوار، ۹۹/۲۱)
یکان یکان اهل بیت(علیهم السلام) ترجمان القرآن هستند امّا در زیارت برخی از آنان به این وصف تصریح شده است.کسی که جان و روحش با قرآن پیوند خورده، ترجمان القرآن است، کسی که در لحظه لحظه عمرشریفش، آیات قرآن در زندگی او متبلور شده، ترجمان القرآن است؛ حضرت محمد بن علی، جواد الائمه (علیه السلام) که امروز مفتخریم از سلوک قرآنی ایشان لب به سخن بگشاییم، دارای جایگاه «ترجمان القرآن» در خلقت است.
• تولّد ایشان، بروز یکی از آیات قرآن در شأن حجت های الاهی است. ما معتقدیم قرآن، حدیث تازه و کهنه ناشدنی است؛ امامت حضرت جواد(علیه السلام) در سن خردسالی باری دیگر مردم را به یاد آیه ی ۱۲ سوره ی مریم انداخت.
امام با سنی کم به مردم آن عصر پاسخهای متقنی می داد که همگان با حیرت به امامت ایشان اذعان داشتند.
اگر کسی امروز در ذهنش بیاید که چطور ممکن است امام جواد(علیه السلام) در خردسالی به مقام رفیع امامت نائل شود، عرض می کنیم حضرت عیسی(علیه السلام) در گهواره به مقام نبوّت رسید و با مردم سخن گفت، بنابراین امام جواد(علیه السلام) تعبیر قرآنی «ان الله علی کل شی قدیر» را ترجمانی دیگر بخشید.
کسی که هضم امامت حضرت جواد(علیه السلام) برایش سنگین است، معرفت اش به مقام امامت اندک نیست! معرفت توحیدی اش دارای اشکال است، خداوند تمام قابلیت هایی که به یک نفر در سن چهل سالگی اعطا می کند را به امام جواد(علیه السلام) و به امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) در سن خردسالی داده است.
علی بن اسباط، یکی از یاران امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) می گوید: روزی خدمت امام نهم (علیه السلام) رسیدم، هنگام خروج، به سیمای نورانی ایشان خیره شدم تا چهره ی زیبای حضرت را به ذهن بسپارم، که پس از بازگشت به مصر برای ارادتمندان آن حضرت بیان کنم.درست در همین لحظه، امام جواد(علیه السلام) که تمام افکار مرا خوانده بود، در برابر من نشست و به من توجّه کرد و فرمود: «یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ احْتَجَّ فِی الْإِمَامَهِ بِمِثْلِ مَا احْتَجَّ بِهِ فِی النُّبُوَّهِ» یعنی: ای علی! خداوند همان طور که درباره ی نبوّت حجّت آورده درباره ی امامت هم حجّت آورده است. خداوند درباره حضرت یحیی (علیه السلام) می فرماید:«وَآتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا» (سوره ی مریم، آیه ی ۱۲) ما به یحیی در کودکی فرمان نبوّت دادیم، و درباره ی حضرت یوسف (علیه السلام) می فرماید: «وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً» (سوره یوسف، آیه ی ۲۲) هنگامی که او به حدّ رشد رسید، به او حکم (نبوت) و علم دادیم. و درباره ی حضرت موسی(علیه السلام) می فرماید: «وَ لَما بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوی آتَیْناهُ حُکْما وَ عِلْما» (سوره ی قَصص، آیه ی ۱۴) و چون به سنّ رشد و بلوغ رسید، به او حکم (نبوّت) و علم دادیم«فَقَدْ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَى الْحِکْمَهَ وَ هُوَ صَبِیٌّ وَ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَاهَا وَ هُوَ ابْنُ أَرْبَعِینَ سَنَه» بنابراین، همان گونه که ممکن است خداوند، علم و حکمت را در سنّ چهل سالگی به شخصی عنایت کند، همان حکمت را در دوران کودکی نیز عطا کند.
«عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام وَ قَدْ خَرَجَ عَلَیَّ فَأَخَذْتُ النَّظَرَ إِلَیْهِ وَ جَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَى رَأْسِهِ وَ رِجْلَیْهِ لِأَصِفَ قَامَتَهُ لِأَصْحَابِنَا بِمِصْرَ فَبَیْنَا أَنَا کَذَلِکَ حَتَّى قَعَدَ فَقَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ احْتَجَّ فِی الْإِمَامَهِ بِمِثْلِ مَا احْتَجَّ بِهِ فِی النُّبُوَّهِ فَقَالَ وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا ؛ وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ ؛ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَهً ؛ فَقَدْ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَى الْحِکْمَهَ وَ هُوَ صَبِیٌّ وَ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَاهَا وَ هُوَ ابْنُ أَرْبَعِینَ سَنَهً.» (شیخ کلینی، الکافی، ۱/۳۸۴)
بنابراین تولّد امام جواد(علیه السلام) هم ما را به یاد سوره ی کوثر می اندازد چون در آن روزگار هم حضرت رضا (علیه السلام) دقیقاً شرایط پیامبر(صلی الله علیه وآله) را داشت و مخالفان با کنایه از این که حضرت صاحب اولاد نمی شوند با ایشان در تعامل بودند. بنابراین همه ی آیاتی که اشاره شد، دلایل قرآنی بر امامت امام جواد در سن خردسالی است.
• بخش دوّم گفتگو، سخن از استفاده ی امام جواد(علیه السلام) از آیات قرآن در برابر پرسش های مردم با نقل این ماجرا ادامه یافت:
زرقان، یکی از دوستان صمیمی احمد بن ابی داود، قاضی بغداد می گوید: روزی دوستم احمد را دیدم که از مجلس معتصم خیلی ناراحت باز می گشت، معتصم هشتمین خلیفه ی عباسی، معاصر و قاتل امام جواد(علیه السلام) بود؛ گفتم: چرا این قدر ناراحتی؟ پاسخ داد: امروز در مجلس خلیفه، ابوجعفر ابن الرضا(علیه السلام) چنان مرا عاجز کرد که آرزو کردم، ای کاش بیست سال پیش از این مرده بودم و مثل چنین روزی را نمی دیدم!
گفتم: مگر چه شده؟ گفت: در مجلس خلیفه نشسته بودیم، شخصی را به اتهام دزدی آوردند و او به سرقت خودش اعتراف کرد.
معتصم به دانشمندان و فقهای مجلس رو کرد و گفت: چگونگی اجرای حد الاهی بر این دزد را بیان کنید!
من گفتم: دست دزد را باید از مچ قطع کرد. خلیفه پرسید، به چه دلیل؟ گفتم: به دلیل این که دست، انگشتان و کف دست تا مچ را شامل می شود و خداوند در آیه ی تیمم فرموده: «فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ» (النساء،۴۳) یعنی: با خاک پاک تیمم کنید از آن، بر صورت (پیشانی) و دستها (تا مچ) بکشید.
بسیاری از علماء در این نظریه با من موافقت کردند. امّا عدّه ای دیگر گفتند: باید دست را از آرنج برید. خلیفه پرسید: به چه دلیل؟ گفتند: به دلیل آیه ی وضو که می فرماید:
«فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ» (المائده، ۶)یعنی:(هنگام اقامه ی نماز) صورت و دستها را تا آرنج بشویید. خداوند متعال حدود دست را در این آیه تا آرنج معین کرده است.
برخی هم فتوا دادند که باید از شانه، دست را قطع کرد و استدلال می کردند که دست از انگشتان تا شانه را شامل می شود.
خلیفه با مشاهده اختلاف آراء در میان فقها متحیّر شد و به امام جواد (علیه السلام) رو کرد و گفت: ابا جعفر! در این موضوع شما چه می گویید؟
حضرت پاسخ داد: علماء گفتارهای خود را بیان کردند و شما شنیدید؛ مرا از بازگو کردن نظر معاف بدار! خلیفه گفت: شما را به خدا سوگند نظر خود را در این موضوع بیان کنید.
امام جواد(علیه السلام) فرمود: اکنون که قسم دادی، به ناچار نظر خود را می گویم: این حدود که علمای مجلس تعیین کردند صحیح نیست، بلکه باید چهار انگشت، بدون انگشت ابهام، بریده شود.(یعنی این چهارانگشتی که کنار همدیگر هست، این انگشت که از سایر انگشتها فاصله دارد را عرب انگشت ابهام می گوید.)
خلیفه گفت: دلیل شما برای این مدعا چیست؟ حضرت پاسخ داد:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرموده است: «السُّجُودُ عَلَى سَبْعَهِ أَعْضَاءٍ الْوَجْهِ وَ الْیَدَیْنِ وَ الرُّکْبَتَیْنِ وَ الرِّجْلَیْنِ فَإِذَا قُطِعَتْ یَدُهُ مِنَ الْکُرْسُوعِ أَوِ الْمِرْفَقِ لَمْ یَبْقَ لَهُ یَدٌ یَسْجُدُ عَلَیْهَا وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ» یعنی: سجده با هفت عضو انجام می شود: پیشانی، دو کف دست، دو زانو و دو انگشت ابهام پا. ای خلیفه! هرگاه دست را از مچ، یا از مرفق جدا کنند، دیگر دستی برای سجده باقی نمی ماند؛ در صورتی که خداوند متعال در قرآن می فرماید:«انّ المساجد لله» (الجن،۱۸) یعنی: مواضع سجده، مخصوص خداوند است. و هر چه برای خدا باشد، بریده نمی شود. معتصم از این استدلالِ قرآنی شگفت زده شد و آن را تصدیق نمود و آن گاه دستور داد انگشتان دزد را طبق نظر امام تقی (علیه السلام) بریدند.
«مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ زُرْقَانَ صَاحِبِ ابْنِ أَبِی دَاوُدَ عَنِ ابْنِ أَبِی دَاوُدَ أَنَّهُ رَجَعَ مِنْ عِنْدِ الْمُعْتَصِمِ وَ هُوَ مُغْتَمٌ ، فَقُلْتُ لَهُ فِی ذَلِکَ إِلَى أَنْ قَالَ فَقَالَ إِنَّ سَارِقاً أَقَرَّ عَلَى نَفْسِهِ بِالسَّرِقَهِ وَ سَأَلَ الْخَلِیفَهَ تَطْهِیرَهُ بِإِقَامَهِ الْحَدِّ عَلَیْهِ فَجَمَعَ لِذَلِکَ الْفُقَهَاءَ فِی مَجْلِسِهِ وَ قَدْ أَحْضَرَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ علیه السلام فَسَأَلْنَا عَنِ الْقَطْعِ فِی أَیِّ مَوْضِعٍ یَجِبُ أَنْ یُقْطَعَ فَقُلْتُ مِنَ الْکُرْسُوعِ لِقَوْلِ اللَّهِ فِی التَّیَمُّمِ «فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ » وَ اتَّفَقَ مَعِی عَلَى ذَلِکَ قَوْمٌ وَ قَالَ آخَرُونَ بَلْ یَجِبُ الْقَطْعُ مِنَ الْمِرْفَقِ قَالَ وَ مَا الدَّلِیلُ عَلَى ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّ اللَّهَ قَالَ وَ «أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ» قَالَ فَالْتَفَتَ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام، فَقَالَ مَا تَقُولُ فِی هَذَا یَا أَبَا جَعْفَرٍ قَالَ قَدْ تَکَلَّمَ الْقَوْمُ فِیهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ دَعْنِی مِمَّا تَکَلَّمُوا بِهِ أَیُّ شَیْءٍ عِنْدَکَ قَالَ أَعْفِنِی عَنْ هَذَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ أَقْسَمْتُ عَلَیْکَ بِاللَّهِ لَمَّا أَخْبَرْتَ بِمَا عِنْدَکَ فِیهِ فَقَالَ أَمَّا إِذْ أَقْسَمْتَ عَلَیَّ بِاللَّهِ إِنِّی أَقُولُ: إِنَّهُمْ أَخْطَئُوا فِیهِ السُّنَّهَ فَإِنَّ الْقَطْعَ یَجِبُ أَنْ یَکُونَ مِنْ مَفْصِلِ أُصُولِ الْأَصَابِعِ فَیُتْرَکُ الْکَفُّ قَالَ لِمَ قَالَ لِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: السُّجُودُ عَلَى سَبْعَهِ أَعْضَاءٍ الْوَجْهِ وَ الْیَدَیْنِ وَ الرُّکْبَتَیْنِ وَ الرِّجْلَیْنِ فَإِذَا قُطِعَتْ یَدُهُ مِنَ الْکُرْسُوعِ أَوِ الْمِرْفَقِ لَمْ یَبْقَ لَهُ یَدٌ یَسْجُدُ عَلَیْهَا وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ» یَعْنِی بِهِ هَذِهِ الْأَعْضَاءَ السَّبْعَهَ الَّتِی یَسْجُدُ عَلَیْهَا فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً وَ مَا کَانَ لِلَّهِ لَمْ یُقْطَعْ قَالَ فَأَعْجَبَ الْمُعْتَصِمَ ذَلِکَ فَأَمَرَ بِقَطْعِ یَدِ السَّارِقِ مِنْ مَفْصِلِ الْأَصَابِعِ دُونَ الْکَفِّ الْحَدِیثَ.» (شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۲۸/۲۵۳)
• امروز که من با شما صحبت می کنم در بسیاری از کشورهای اسلامی، دست دزد از مچ قطع می شود؛ اما نیک که بنگریم امام جواد(علیه السلام) چه غوغایی از احیای احکام الاهی در روی زمین برپا کرده است، از یک طرف مقابل تبه کار می ایستد؛ چون اگر در مقابل دزد واکنش مناسب نشان ندهیم، در جامعه هرج و مرج به وجود می آید، امروزه هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد در مقابل کسی که تجاوز به حقوق مردم کرده است، سکوت کنیم و او را وا بنهیم.
از طرف دیگر، نمی خواهند حق زندگی را ولو از این انسان آلوده بگیرد، کسی که شما دست او را قطع می کنید، وبال جامعه می شود؛ دیگر امکان زندگی برای این فرد محقق نمی شود.
اگر دست یک نفر را از مچ یا آرنج قطع کنیم، دیگر امکان غذا خوردن، امکان رسیدگی به برخی از امور شخصی خودش را ندارد، وضو و تیمم نمی تواند بگیرد، پس با برداشت غلط از حکم قرآن نباید سایر احکام را تعطیل کرد.قرار نیست با اجرای احکام اسلامی امکان زندگی را از مردم بگیریم؛ و کاری کنیم که دزد حتی از نماز خوندان محروم شود، این است جلوه ای از ترجمان القرآن بودنِ امام جواد (علیه السلام)
امام محمّد تقی(علیه السلام) با استفاده از آیات قرآن، هم دزد را تنبیه می کند، هم اجازه ی زندگی به او می دهد و خط بطلانی بر تفسیرهای ناروا می کشد، بنابراین امام با استفاده از آموزه های وحیانی، حیاتی دوباره به انسانیت و دیانت بخشید.
• بخش سوّم گفت و گو بنا به پرسش مجری محترم برنامه به بیان سلوک قرآنی_ اخلاقی امام جواد(علیه السلام) اختصاص یافت که دکتر پوراسماعیل این گونه پاسخ گو بود:
فرد مؤمن باید از هر نوع رفتارى که سبب منّت گذاشتن بر بستگان و دوستان اش مى شود، بپرهیزد. مردى نزد امام جواد(علیه السلام) آمد که بسیار خوشحال به نظر مى رسید. امام علت خوشحالى اش را پرسید، و گفت: یابن رسول اللّه! از پدرت شنیدم که فرمود: شایسته ترین روز براى شادى یک بنده، روزى است که در آن، انسان توفیق نیکى و انفاق به دوستانش را به دست آورد، امروز ده نفر از دوستان و برادران دینى که فقیر و عیالوار بودند، از فلان شهرها به نزد من آمدند و من هم به هر کدام چیزى بخشیدم. به همین خاطر خوشحال شدم. آن حضرت فرمود: «لَعَمْرِی إِنَّکَ حَقِیقٌ بِأَنْ تُسَرَّ- إِنْ لَمْ تَکُنْ أَحْبَطْتَهُ أَوْ لَمْ تُحْبِطْهُ فِیمَا بَعْدُ » یعنی: به جانم سوگند! شایسته است که خوشحال باشى، امّا ممکن است که اثر کار خود را از بین برده باشى یا بعداً از بین ببرى!
مرد با تعجب پرسید: چه گونه عمل نیک من، بى فایده مى شود و از بین مى رود؟ در حالى که من از شیعیان خالص شما هستم.
امام فرمود: با همین سخنى که گفتى، کارهاى نیک و انفاق هاى خودت را در حق دوستانت از بین بردى،
مرد توضیح خواست و حضرت، این آیه را تلاوت کرد: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى»
(البقره، ۲۶۴) یعنی: اى مؤمنان صدقه ها و بخشش هاى خود را با منّت و اذیّت کردن باطل نکنید.
مرد گفت: من که به آن افراد منّت نگذاشتم و آزارشان ندادم.
امام فرمود: همین که گفتی: چه گونه عمل نیک من بى فایده مى شود و از بین مى رود؟ و یقیناً خود را جزء شیعیان خالص ما قرار دادى، ما را آزردی! تو شیعه هستی یا سلمان، یا ابوذر یا مقداد…
مرد به تقصیر خودش اعتراف و توبه کرد و پرسید: پس چه بگویم؟
امام فرمود: بگو «أَنَا مِنْ مُوَالِیکُمْ وَ مُحِبِّیکُمْ، وَ مُعَادِی أَعْدَائِکُمْ، وَ مُوَالِی أَوْلِیَائِکُمْ» یعنی: من از دوستان شما هستم. دوستان شما را دوست دارم و دشمنان شما را دشمن مى دارم.
مرد قبول کرد و امام جواد فرمود: «الْآنَ قَدْ عَادَتْ إِلَیْکَ مَثُوبَاتُ صَدَقَاتِکَ وَ زَالَ عَنْهَا الْإِحْبَاطُ » یعنی: اکنون، پاداش بخشش هایت به تو برگشت و حبط و بى اثر بودن آن زایل شد.
«دَخَلَ رَجُلٌ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع وَ هُوَ مَسْرُورٌ، فَقَالَ: مَا لِی أَرَاکَ مَسْرُوراً قَالَ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، سَمِعْتُ أَبَاکَ یَقُولُ: أَحَقُّ یَوْمٍ بِأَنْ یُسَرَّ الْعَبْدُ فِیهِ- یَوْمٌ یَرْزُقُهُ اللَّهُ صَدَقَاتٍ وَ مَبَرَّاتٍ- وَ سَدَّ خَلَّاتٍ مِنْ إِخْوَانٍ لَهُ مُؤْمِنِینَ، وَ إِنَّهُ قَصَدَنِی الْیَوْمَ عَشَرَهٌ مِنْ إِخْوَانِیَ [الْمُؤْمِنِینَ] الْفُقَرَاءِ لَهُمْ عِیَالاتٌ، قَصَدُونِی مِنْ بَلَدِ کَذَا وَ کَذَا، فَأَعْطَیْتُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فَلِهَذَا سُرُورِی.فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام: لَعَمْرِی إِنَّکَ حَقِیقٌ بِأَنْ تُسَرَّ، إِنْ لَمْ تَکُنْ أَحْبَطْتَهُ أَوْ لَمْ تُحْبِطْهُ فِیمَا بَعْدُ.فَقَالَ الرَّجُلُ: وَ کَیْفَ أَحْبَطْتُهُ، وَ أَنَا مِنْ شِیعَتِکُمُ الْخُلَّصِ قَالَ: هَاهْ قَدْ أَبْطَلْتَ بِرَّکَ بِإِخْوَانِکَ وَ صَدَقَاتِکَ.قَالَ: وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام: اقْرَأْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى.قَالَ الرَّجُلُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا مَنَنْتُ عَلَى الْقَوْمِ الَّذِینَ تَصَدَّقْتُ عَلَیْهِمْ وَ لَا آذَیْتُهُمْ! قَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا قَالَ: لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى وَ لَمْ یَقُلْ لَا تُبْطِلُوا بِالْمَنِّ عَلَى مَنْ تَتَصَدَّقُونَ عَلَیْهِ، [وَ بِالْأَذَى لِمَنْ تَتَصَدَّقُونَ عَلَیْهِ] وَ هُوَ کُلُّ أَذًى، أَ فَتَرَى أَذَاکَ لِلْقَوْمِ الَّذِینَ تَصَدَّقْتَ عَلَیْهِمْ أَعْظَمُ، أَمْ أَذَاکَ لِحَفَظَتِکَ، وَ مَلَائِکَهِ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ حَوَالَیْکَ، أَمْ أَذَاکَ لَنَا فَقَالَ الرَّجُلُ: بَلْ هَذَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ.فَقَالَ: فَقَدْ آذَیْتَنِی وَ آذَیْتَهُمْ وَ أَبْطَلْتَ صَدَقَتَکَ. قَالَ: لِمَا ذَا قَالَ: لِقَوْلِکَ «وَ کَیْفَ أَحْبَطْتُهُ وَ أَنَا مِنْ شِیعَتِکُمُ الْخُلَّصِ» وَیْحَکَ، أَ تَدْرِی مَنْ شِیعَتُنَا الْخُلَّصُ [قَالَ: لَا.قَالَ: شِیعَتُنَا الْخُلَّصُ] حِزْقِیلُ الْمُؤْمِنُ، مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ صَاحِبُ یس الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَى [فِیهِ]: وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِینَهِ رَجُلٌ یَسْعى وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ، أَ سَوَّیْتَ نَفْسَکَ بِهَؤُلَاءِ أَ مَا آذَیْتَ بِهَذَا الْمَلَائِکَهَ، وَ آذَیْتَنَا.فَقَالَ الرَّجُلُ: أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ، فَکَیْفَ أَقُولُ قَالَ: قُلْ: أَنَا مِنْ مُوَالِیکُمْ وَ مُحِبِّیکُمْ، وَ مُعَادِی أَعْدَائِکُمْ، وَ مُوَالِی أَوْلِیَائِکُمْ. فَقَالَ: کَذَلِکَ أَقُولُ، وَ کَذَلِکَ أَنَا یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، وَ قَدْ تُبْتُ مِنَ الْقَوْلِ الَّذِی أَنْکَرْتَهُ، وَ أَنْکَرَتْهُ الْمَلَائِکَهُ، فَمَا أَنْکَرْتُمْ ذَلِکَ إِلَّا لِإِنْکَارِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا علیه السلام: الْآنَ قَدْ عَادَتْ إِلَیْکَ مَثُوبَاتُ صَدَقَاتِکَ وَ زَالَ عَنْهَا الْإِحْبَاطُ » (التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ۳۱۴)
این است مولود با برکت اسلام، این است امام جواد(علیه السلام)، باران بار و سخاوتمندانه هدیه می کند؛ با پذیرش حرف امام، عمل این مرد تزکیه شد و به حرمت گوش فرادادن به سخن حضرت جواد(علیه السلام) عمل او در درگاه الهی پذیرفته شد.
• پس آموختیم که نباید به سر دیگران در زندگی منت بگذاریم، که در روایت دیگری داریم روز قیامت مشخص می شود که خیلی از کارهای خیری که برای افراد انجام می دهیم، ما مدیون آن ها هستیم نه آن ها مدیون ما. مثلاً پدری که خانه ای به فرزندش هدیه می کند، ممکن است به خاطر مقام فرزندش بوده ، یا وقتی به فقیری کمک می کنیم، خداوند کاری کرده که رزق این فقیر از طرف ما به او پرداخت شود نه این که ما قابلیت این خیر را داشته باشم.
پس نیاید به اعمالمان ببالیم، کبر و ریا را کنار بگذاریم و کبریایی باشیم.
ادعا نکنیم شیعه هستیم، ما محب اهل بیت (علیهم السلام) هستیم و به سمت شیعه شدن در حرکتیم.
سوّم: ارتباط با امام معصوم سبب تزکیه ی اعمال ماست.امروز پیوند بیش تر ما با امام زمان(علیه السلام) که او هم ترجمان القرآن است، سبب پذیرفتن اعمال مان می شود.
• بخش انتهایی سخن با توجه به پیامک یکی از شنوندگان پیرامون مهدویت از نگاه امام جواد (علیه السلام) اختصاص یافت که کارشناسِ ویژه برنامه ی «آفتاب جود» این طور پاسخ داد:
خداوند در قرآن می فرماید: «فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرین» (یونس، ۲۰) از این جهت اهل بیت (علیهم السلام) هم باید در جرکه ی منتظران، در پیشگاه خداوند باشند.
با این مقدمه کوتاه عرض می کنم، یکی از امتحانات عصر غیبت امام زمان (علیه السلام) دلسردی مردم نسبت به ظهور ایشان است و یا به تعبیر دیگر ثابت قدم بودن هر انسانی در عصر غیبت نسبت به امام زمانش امتحان می شود.
صَّقْر بْن أَبِی دُلَفَ یکی از شاگردان امام جواد(علیه السلام) است حدیثی را از ایشان نقل می کند که ایشان در آن حدیث امامان بعد از خودشان یعنی امام هادی و امام عسکری (صلوات الله علیهم اجمعین) را معرفی کردند و فرمودند: امر آنها امر من است و اطاعت آنها اطاعت من است. بعد حضرت سکوت کردند. راوی می گوید: پرسیدم ای پسر رسول خدا، امام بعد از امام حسن عسکری (علیه السلام) کیست؟ «فَبَکَى علیه السلام بُکَاءً شَدِیداً» امام جواد (علیه السلام) گریه ی شدیدی کردند.
جایگاه امام عصر ما به قدری سترگ است که وقتی امام جواد(علیه السلام) می خواهد نام حضرت مهدی (عجل الله فرجه) را بیاورد مثل ابر بهار، اشک از دیدگانش جاری می شود، این یعنی امام جواد(علیه السلام) هم مثل همه ی انبیاء و امامان بلکه همه ی مستضعفان جهان منتظر ظهور آن وجود مقدّس است و برای وعده ی حتمی و بزرگ خدا روز شماری می کند.
بعد حضرت فرمود: «إِنَّ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ» بعد از امام عسکری، فرزندش قائم به حق، کسی که مورد انتظار است، امام بر شماست.
راوی می گوید: «لِمَ سُمِّیَ الْقَائِمَ »: چرا ایشان قائم نامیده شده اند؟
حضرت می فرمایند: «لِأَنَّهُ یَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِکْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَکْثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ»: یعنی:چون وقتی قیام می کند که یادش مرده است و اکثر معتقدین به امامت او، از عقیده ی خودشان بازگشتند.
این یک نکته ی بسیار دقیقی برای ماست، که اگر معرفت حقیقی نسبت به امام عصرمان داشته باشیم در اعتقاد به امامت ایشان ثابت قدم خواهیم بود.
نیک که به این حدیث توجّه کنیم، سخن از کسانی نیست که به حضرت حجّت(علیه السلام) اعتقاد ندارند، بحث کاملاً درون مکتبی است یعنی خطر برای کسانی است که یک روز اعتقاد داشته اند و به دلایل مختلف مانند: طول کشیدن زمان ظهور، دست از این اعتقاد برداشته اند. «وَ ارْتِدَادِ أَکْثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ»
پس یکی از مهمترین دعاهای ما در عصر غیبت امام زمان(علیه السلام) باید این باشد که ثابت قدم دردین خدا باشیم و دست از اعتقادمان نسبت به صاحب الزمان(علیه السلام) برنداریم. این امتحان برای همه ی ماست و هیچ یک از ما نمی تواند به خود مطمئن باشد.
«وَ لِمَ سُمِّیَ الْمُنْتَظَرَ قَالَ لِأَنَّ لَهُ غَیْبَهً یَکْثُرُ أَیَّامُهَا وَ یَطُولُ أَمَدُهَا فَیَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ یُنْکِرُهُ الْمُرْتَابُونَ وَ یَسْتَهْزِئُ بِهِ الْجَاحِدُون»
• راوی از امام جواد (علیه السلام) سئوال می کند که چرا به ایشان (منتظر) می گویند:حضرت می فرمایند:چون ایشان غیبت طولانی ای دارند و فقط افراد خالص در انتظار او به سر می برند و سایر مردم اهل تردید و منکر ایشان می شوند و ظهور ایشان را به تمسخر می گیرند.
«قَالَ حَدَّثَنَا الصَّقْرُ بْنُ أَبِی دُلَفَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا علیه السلام یَقُولُ الْإِمَامُ بَعْدِی ابْنِی عَلِیٌّ أَمْرُهُ أَمْرِی وَ قَوْلُهُ قَوْلِی وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِی وَ الْإِمَامُ بَعْدَهُ ابْنُهُ الْحَسَنُ أَمْرُهُ أَمْرُ أَبِیهِ وَ قَوْلُهُ قَوْلُ أَبِیهِ وَ طَاعَتُهُ طَاعَهُ أَبِیهِ ثُمَّ سَکَتَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ الْإِمَامُ بَعْدَ الْحَسَنِ فَبَکَى علیع السلام بُکَاءً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ إِنَّ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ الْمُنْتَظَرُ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لِمَ سُمِّیَ الْقَائِمَ قَالَ لِأَنَّهُ یَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِکْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَکْثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ فَقُلْتُ لَهُ وَ لِمَ سُمِّیَ الْمُنْتَظَرَ قَالَ لِأَنَّ لَهُ غَیْبَهً یَکْثُرُ أَیَّامُهَا وَ یَطُولُ أَمَدُهَا فَیَنْتَظِرُ خُرُوجَهُ الْمُخْلِصُونَ وَ یُنْکِرُهُ الْمُرْتَابُونَ وَ یَسْتَهْزِئُ بِهِ الْجَاحِدُون» (کفایه الاثر، خراز رازی،۲۸۳)
رایوقرآن-۲۰/اردیبهشت/۱۳۹۳-ساعت ۱۰/۱۵
