یکشنبه, مهر ۶, ۱۳۹۳ – ۰۱:۳۷
هدف: آشنایی با چگونگی ظهور و گسترش اسلام وشیوه ی گذر از جامعه ی جاهلی به جامعه ی اسلامی
این درس از اوضاع اجتماعی سیاسی عربستان قبل از اسلام شروع و تا پایان عصر اموی ادامه می یابد.
منبع این درس کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» دکتر جعفرشهیدی است که می توانید بعد از عضویت دانلود کنید. اما سایر منابع جهت ارائه ی تحقبق به شرح زیر است:
۱) ابراهیم حسن ، حسن ، تاریخ سیاسی اسلام ، ترجمه ابوالقاسم پاینده –سازمان انتشارات جاویدان ، تهران ،
۲) بلک آنتونی ، تاریخ اندیشه سیاسی اسلام از عصر پیامبر تا امروز ، ترجمه محمد حسین وقار، انتشارات اطلاعات
۳) بروکلمان ، کارل ، تاریخ ملل ودول اسلامی ، ترجمه هادی جزایری ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران ،
۴) جعفریان ، رسول، تاریخ تحول دولت و خلافت ، بوستان کتاب ، قم، ۱۳۸۶
۵) خضری ، احمد رضا ، تاریخ خلافت عباسی ، اتشارات سمت ، تهران ، ۱۳۷۸
۶) خوری حتّی ، فیلیپ ، تاریخ عرب ، ترجمه ابوالقاسم پاینده ، نشر اگه ، تهران ، ۱۳۶۶
۷) زرگری نژاد ، غلامحسین ، تاریخ صدر اسلام ، انتشارات سمت ، تهران ، ۱۳۷۸
۸) سالم ، عبدالعزیز ، تاریخ عرب قبل از اسلام ، ترجمه باقر صدری نیا ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران،
۹) طقوش، محمد سهیل ، دولت عباسیان ، ترجمه حجت الله جودکی ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، قم ، ۱۳۷۸
۱۰) طقوش ، محمد سهیل ، دولت امویان ، ترجمه حجت الله جودکی ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، قم، ۱۳۸۶
۱۱) محمد جعفری ، سید حسین ، تشیع در مسیر تاریخ ، ترجمه سید محمد تقی آیت اللهی ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ،
۱۲) زین عاملی ، محمد حسین ، شیعه در تاریخ ، ترجمه محمدرضا عطایی ، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس
۱۳) جعفریان، رسول ، منابع تاریخ اسلام ، انتشارات انصاریان ، قم ، ۱۳۷۶
۱۴) سجادی ، صادق و عالم زاده، هادی ، تاریخ نگاری در اسلام ، انتشارات سمت ، تهران ، ۱۳۸۳
۱۵) ممتحن ، حسین علی ، کلیات تاریخ عمومی ، جلد دوم ، بخش دوم ، اتشارات دانشگاه شهید بهشتی ، تهران
۱۶) آیتی ، محمد ابراهیم ، تاریخ سیاسی اسلام ، انتشارات نی، تهران، ۱۳۷۸
۱۷) تاریخ اسلام، علی اکبر فیاض، دانشگاه تهران
۱۸) سیره رسول الله، عباس زریاب، سروش
۱۹) تاریخ تحلیلی اسلام، سید جعفر شهیدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی .
۲۰) تاریخ پیامبر اسلام، محمدابراهیم آیتی، دانشگاه تهران.
۲۱) تاریخ تشیع ۱و۲، زیر نظر سید احمدرضا خضری، تهران و قم: سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نکته ی مهم: معرفی منابع فوق به معنای تأیید محتوای آثار نیست.
نمونه ی پرسش های درس تاریخ اسلام
الف) گزینه ی صحیح را انتخاب کنید.
۱- تقسیم بندی اعراب قبل از ظهور اسلام چگونه بود؟
الف) عرب عاربه، عرب مستعربه
ب) عرب خالص، عرب ناخالص
ج)قحطانیان، عدناینان
د) همه ی موارد
۲-پیرامون تقسیم بندی اعراب قبل از ظهور اسلام کدام گزینه صحیح است؟
الف) اعراب بائده از گروه قبیله های عاد، ثمود، جدیس و… بودند که از بین رفته بودند.
ب) قحطانیان و اعراب خالص همواره تا قبل از اسلام باهم حسادت داشتند.
ج) بعد از ظهور اسلام اعراب عدنان و قحطان برای همیشه با یک دیگر رابطه ی مسالمت آمیز داشتند.
د) نسب عرب قحطان به حضرت اسماعیل(علیه السلام) و عرب عدنان به حضرت نوح(علیه السلام) می رسد.
۳-دین و اعتقادات مردم عربستان قبل از ظهور اسلام چگونه بود؟
الف) بیشتر بیابان نشینان بت پرست بودند، قریش هم بزرگترین بت خود هُبل را در داخل خانه ی کعبه قرار داده بود.
ب) در جنوب عربستان پرستیدن جرمهای آسمانی مانند ماه و ستاره و خورشید سابقه ی طولانی داشت.
ج) در قرآن کریم به آفتاب پرستی قوم سبا اشاره شده است که در شمال عربستان هم معمول بود.
د) همه ی موارد
۴-کدام گزینه معرّف وضعیت دینی مردم عربستان قبل از ظهور اسلام نیست؟
الف) گروهی از اعراب برای انجام مراسم حج به مکّه می آمدند و حج و عمره، وقوف در عرفات و قربانی را انجام می دادند.
ب) یهودی گری در شمال، مسیحی گری در جنوب و زرتشتیگری در حیره به خاطره نزدیکی با ایران عربستان پیروانی داشت و کیش مانی هم در حجاز طرفدارانی داشت.
ج) در سراسر عربستان پرستیدن جرمهای آسمانی مانند ماه و ستاره و خورشید سابقه ی طولانی داشت در غیر این صورت اعراب سنگهایی که از حرم می آورند را می پرستیدند.
د) حنفا کسانی بودند که از دین باطل روی گردان بودند و در آیین حضرت ابراهیم(علیه السلام) بودند که به بت پرستی و خونریزی بی اعتنا بودند، اینان همان پدران پیامبر بودند.
۵- دلیل مرکزیت یافتن مکّه در عربستان کدام عامل نیست؟
الف) به هم خوردن وضعیّت و پراکنده شدن مردم
ب) قوانین و پیمانه هایی که به شکل استوار قبیله ها در حمایت از یک دیگر می بستند.
ج) موسم سالیانه ی حج که از مناسک حضرت ابراهیم (علیه السلام) بود.
د) نزدیکی آن به دریای سرخ و قرار گرفتن بر سر راه بازرگانی شام و فلسطین
۶-پیرامون قریش قبل از ظهور اسلام کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) ریاست شهر مکّه را به خود اختصاص داده بودند و محصولات جنوب و شرق عربستان را به بندرهای کنار دریای مدیترانه می بردند.
ب) کاروان قریش در سال دو سفر تجاری به ابتکار جناب هاشم جد پیامبر(صلی الله علیه و آله) داشتند که قرآن کریم به آن اشاره دارد.
ج) امتیاز دینی و معنوی نظارت بر خانه ی کعبه از آن قریش بود که هر سال مردم در موسم حج به آن جا می آمدند.
د) مهتران قبیله از حاشیه ی بیابان به داخل مکّه آمدند و در آنجا اقامت کردند و پولهای اندوخته ی خود را در راه بازرگانی یا رباخواری به کار انداختند.
۷-پیرامون حضرت ابوطالب(علیه السلام) کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) سرپرستی پیامبر(صلی الله علیه و آله) از ابتدا به عهده ی حضرت ابوطالب(علیه السلام) بود.
ب) حضرت ابوطالب(علیه السلام) در برابر پیشنهاد سپردن پیامبر به بزرگان قریش پاسخی منفی داد چون قصد جان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را داشتند.
ج) حضرت ابوطالب(علیه السلام) همواره تا پایان عمر در برابر تهدید مشرکان از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) حمایت کرد.
د) با حمایت های حضرت ابوطالب(علیه السلام) قریش نتوانست هیچ آسیبی به پیامبر(صلی الله علیه وآله) بزند.
۸-درباره ی «حلف الفضول» کدام گزینه صحیح است؟
الف) به موجب این پیمان هر قبیله ی از تعّرض قبیله ی دیگر مصون بود.
ب) این پیمان یکی از حادثه های مهم در زندگی پیامبر(صلی الله علیه وآله) بعد از رسالت است.
ج) این پیمان علاوه بر پیمان های گذشته برای این بود که به هیچ غریبی ستمی نرسد.
د) وقتی مردی اسدی برای دادخواهی نزد قریش در مدینه رفت پیامبر(صلی الله علیه وآله) به فکر بستن چنین پیمانی افتاد.
۹-شرایط مدینه قبل از حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) چگونه بود؟
الف) مردم یثرب می خواستند فردی بی طرف به نام«عبدالله ابن اُبی بن ابی سلول» را به ریاست شهر انتخاب کنند.
ب) یهودیان مدینه در فعالیّت های اقتصادی بسیار موفق بودند.
ج) زمینه ی ظهور پیامبر(صلی الله علیه و آله) با توجّه به برخی نزاع ها میان اعراب و یهودیان وجود داشت.
د) الف و ج صحیح است.
۱۰-کدام رویداد در جریان هجرت پیامبر(صلی الله علیه وآله) رخ نداد؟
الف) امام علی(علیه السلام) در بستر پیامبر(صلی الله علیه وآله) آرامید تا پیامبر(صلی الله علیه و آله ) به راحتی از شهر خارج شود.
ب) در توطئه ی دارالندوه تصمیم قتل پیامبر(صلی الله علیه و آله) به صورت دسته جمعی گرفته شد تا بنی هاشم نتواند به خونخواهی حضرت برخیزد.
ج) اولین اقدام پیامبر(صلی الله علیه و آله) به محض ورود به منطقه ی قبا اجرای عقد اخوّت بین مسلمانان بود.
د) امام علی(علیه السلام) سه روز بعد از هجرت به خاطر بازپس دادن امانتها در مکّه ماند و سپس بانوان سپرده شده ی پیامبر(صلی الله علیه و آله) را به قبا آورد.
۱۱- پیرامون پیمان برادری میان مهاجر و انصار کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) پیامبر(صلی الله علیه وآله) بین اعراب قحطان و بائده پیوند برادری بر قرار کرد.
ب) پیامبر(صلی الله علیه وآله)، امام علی(علیه السلام) را به عنوان برادر خود در دنیا و آخرت معرّفی کرد.
ج) بر اساس عقد اخوّت هر مسلمانی باید برادر مسلمان خود را بر خویشتن مقدّم دارد.
د) این پیمان در جنگ بنی نضیر سبب اهدای یکجای غنائم توسط انصار به مهاجران شد.
۱۲-درباره ی جنگ بدر کدام مورد را تأیید نمی کنید؟
الف) این جنگ نخستین پیروزی مسلمانان را در پی داشت.
ب) این سریه در هفدهم ماه رمضان سال دوم هجرت بر سر چاه بدر اتفاق افتاد.
ج) به لحاظ جمع شدن غنایم برای مسلمانان بسیار فایده داشت.
د) ایمان مسلمانان باعث پیروزی آنها در این جنگ شد با این که جمعیت آنها تقریباً سه برابر کمتر از سپاه ابوسفیان بود.
۱۳- دلیل برپایی جنگ احد توسط ابوسفیان کدام مورد است؟
الف) آسیب دیدن ارزش ریاست ابوسفیان
ب) بازرگانان راه تجاری به مکّه را از دست داده بودند.
ج) درگیری داخلی مسلمانان با یهودیان
د) گزینه الف و ب صحیح است.
۱۴- جناب حمزه، عموی پیامبر(صلی الله علیه وآله) در کدام جنگ به دست وحشی به شهادت رسید؟
الف) جنگ بدر ب) جنگ احد ج)جنگ خندق د) جنگ خیبر
۱۵-با توجّه به وضعیّت مسلمانان در جنگ احد چرا ابوسفیان از محاصره و حمله به مدینه منصرف شد؟
الف) امداد غیبی ب) می ترسید به اندازه کافی توانایی نداشته باشد
ج) وعده داد سال آینده به مدینه حمله کند د) الف و ب صحیح است
۱۶- دلیل ضعف مسلمانان در جنگ احد کدام مورد است؟
الف) نافرمانی از رسول خدا(صلی الله علیه وآله)
ب) مشکلات اجتماعی
ج) تمایل به غنایم
د) موارد الف و ج صحیح است.
۱۷- اهمیّت غزوه ی دومه الجندل در چیست؟
الف) آرایش نظامی بزرگ مسلمانان بعد از جنگ احد بود.
ب) باعث بیرون کردن یهودیان شد.
ج) به دست آوردن غنیمت های فراوان در این جنگ رخ داد.
د) عامل روحیه بخش برای پیروزی در جنگ بنی نضیر شد.
۱۸-چرا پیامبر(صلی الله علیه وآله) بعد از نبرد احزاب سراغ یهود بنی قریضه رفت؟
الف) قدرت بازرگانی آنان
ب) پیمان شکنی آنان
ج) حالت دفاعی به خود گرفته بودند
د) همه ی موارد
۱۹-کدام مورد از نتایج جنگ خندق نیست؟
الف) متزلزل شدن موقعیت فرماندهی ابوسفیان
ب) به هم ریختن حشمت قریش در نزد دیگران
ج) اختلاف نظر میان سران مکّه
د) از دست دادن بازار مدینه برای بازرگانان
۲۰- پیرامون صلح حدبیّه کدام مورد صحیح نیست؟
الف) نتیجه ی این صلح نشان دادن حشمت اسلام به مردم مکّه بود.
ب) برخی یاران پیامبر(صلی الله علیه و آله) این صلح را شکست اسلام ترسیم کردند.
ج) به موجب این صلح نامه، هر کس از مردم مدینه به مکه رفت باید به مدینه بازگردانده شود.
د) به موجب این صلح نامه هر قبیله آزاد است که در پیمان قریش یا پیامبر(صلی الله علیه وآله) باشد.
۲۱- زیارت خانه ی خدا توسط پیامبر(صلی الله علیه وآله) و مسلمانان در سال هفتم هجری چه نتایجی را در بر داشت؟
الف)صلح حدبیّه
ب)مسلمان شدن خالد بن ولید و عمروعاص
ج)شکوه و عظمت اسلام
د)موارد ب و ج صحیح است.
۲۲- درباره ی فتح مکّه کدام عبارت صحیح نیست؟
الف) پیامبر(صلی الله علیه وآله) در مقابل سعدبن عباده رئیس تیره ی خزرج که فتح مکه را فرصتی برای انتقام می دید، ایستاد و از اقدام او جلو گیری کردند.
ب) امام علی(علیه السلام) پرچم اسلام را در فتح مکّه به نام رحمت به اهتزاز در آورد.
ج) پیامبر(صلی الله علیه وآله) به خاطر احترام به عقیده ی اهل مکّه از شکستن بتها برای مدتی پرهیز کرد.
د) به موجب فتح مکّه، مخالفان پیامبر(صلی الله علیه وآله) که در طول ۲۰ سال از آزار او و یارانش دریغ نکرده بودند، آزاد شدند.
۲۳-حدیث منزلت در شأن امام علی(علیه السلام) به عنوان جانشین پیامبر(صلی الله علیه و آله) در کدام یک از جنگها از صادر شد؟
الف)جنگ خیبر ب) جنگ تبوک ج) جنگ حنین د) جنگ احد
۲۴- ویژگی های جنگ تبوک چه بود؟
الف) تصمیم رومیان برای حمله به مسلمانان
ب) گرمای هوا موجب شد برخی مسلمانان برای آخرین جنگ پیامبر(صلی الله علیه و آله) مهیّا نشوند.
ج) امام علی(علیه السلام) به عنوان جانشین پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مدینه ماند.
د) همه ی موارد
۲۵- «مؤلفه قلوبهم» چه کسانی هستند؟
الف) کافران مسلمان شده در جریان فتح مکّه
ب) بزرگان قریش که با امید مسلمان شدن پیامبر(صلی الله علیه وآله) بخشی از غنایم را به آنان هدیه داد.
ج) کسانی که از همراهی پیامبر(صلی الله علیه وآله) در جنگ تبوک سرباز زدند.
د) مسلمانانی که توسط کفّار زیر شکنجه و آزار دست از دین خود برنداشتند.
۲۶- ویژگی غدیر با سایر مناسبت هایی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) به معرفی جانشین خود اهتمام داشت، چیست؟
الف) در روز غدیر که در جریان آخرین حج پیامبر(صلی الله علیه وآله) رخ داد، ایشان از مسلمانان برای امامت حضرت علی(علیه السلام) بیعت گرفت.
ب) این رویداد در آخرین حج پیامبر(صلی الله علیه وآله) بعد از تعالیم احکام حج و لغو امتیازهای قریش رخ داد.
ج) با توجّه به بروز پیغمبران دروغین و وحدت عربستان این اقدام از جانب پیامبر(صلی الله علیه وآله) لازم بود.
د) غدیر در مسیر بازگشت پیامبر(صلی الله علیه وآله) به مکّه در سرزمین جحفه قرار داشت.
۲۷- در سقیفه بنی ساعده چه گذشت؟
الف) مسلمانان در فضایی آرام به تعیین خلیفه بعد از پیامبر(صلی الله علیه وآله) پرداختند.
ب) مسلمانان با دعوت از امام علی(علیه السلام) و بنی هاشم نظر آنان را برای جانشینی جویا شدند.
ج) مهاجر و انصار در ابتدا هر دو خود را لایق این مسند می دانستند به همین دلیل نزاع لفظی بین آنان رخ داد.
د) ابوبکر ضمن خطبه ای گفت: من برای زمامداری بهترین شما نیستم و حاضرم این مسئولیت را از گردن خود بردارم.
۲۸-چه کسانی مخالف خلافت ابوبکر نبودند؟
الف) امام علی(علیه السلام) ب) حضرت زهرا(سلام الله علیها) ج)سعدبن عباده د) معاویه
۲۹- حاکمیّت خلیفه ی اول چگونه تثبیت شد؟
الف) بیعت اجباری صحابه ب) معافیت زکات قبایل تازه مسلمان
ج) سرکوب شورشیان علیه خلیفه د) همه ی موارد
۳۰-کدام گزاره از مشکلات خلیفه ی دوم در اداره حکومت نیست؟
الف)کشورگشایی ها سبب تقلید از فرهنگهای بیگانه در میان اعراب شد.
ب) فقدان عوامل با تجربه برای بهره برداری از استعدادهای گوناگون در سرزمین های فتح شده
ج) اداره ی زمینهایی که باصلح به دست آمده بود و مشمول پرداخت مال المصالحه بود
د) اداره ی زمینهای فتح شده متعلق به حکومتها و شاهزاده ها و اشراف دربار ساسانی
۳۱- پیرامون خلافت عثمان کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) تیره ی اموی با خلافت امام علی(علیه السلام) موافق نبود از این رو عبدالرحمان بن عوف شروطی چون رفتار به سیرت خلیفه اول و دوم مطرح کرد تا امام علی(علیه السلام) از خلافت کناره گیری کند.
ب) مشاوران خلیفه در دوران خلافت عثمان، امور کشور را اندک اندک به دست گرفتند و جایگاهی ویژه برای انصار به وجود آوردند.
ج) عثمان در زمان خلافت خود خونبهای قتل های نامشروع عبیدالله بن عمر را به بیت المال پرداخت و حدود الاهی را با این کار تعطیل کرد.
د) عثمان، دست یمانیان را از منصب حکومت کوتاه کرد و خویشاوندان خویش را بر سرکار آورد.
۳۲-کدام رویداد در زمان عمر رخ داد؟
الف) تأسیس تاریخ برای مسلمانان که به مشورت امام علی(علیه السلام) مبدأ تاریخ هجرت پیامبر(صلی الله علیه وآله) انتخاب شد.
ب) تبعید ابوذر صحابی بزرگ پیامبر(صلی الله علیه وآله) به ربذه به خاطر نکوهش معاویه که در این جریان وی به شهادت رسید.
ج) برگرداندن فیء سرزمینهای فتح شده به صاحبان آن تا هرکس در سرزمین خود و در خانه ی خود باشد.
د) سوزندان و از بین بردن قرآن مسلمانان و نگارش قرآن جدید برای مسلمانان بلاد مختلف
۳۳-واکنش امام علی(علیه السلام) برای خلافت ظاهری بر اساس درخواست مردم چه بود؟
الف) چون حق به حق دار می رسید به سرعت پذیرفت.
ب) به دلیل این که نظریت اکثریت قریب به اتفاق مردم بود پذیرفت.
ج) به دلیل انحرافات زیاد بعد از پیامبر(صلی الله علیه وآله) توسط خلفا، نامناسبترین زمان برای اجرای عدالت بود، بنابراین به سختی پذیرفت.
د) به طلحه و زبیر که سودای ریاست در سر داشتند پیشنهاد داد.
۳۴-مشکلات امام علی(علیه السلام) برای پذیرش خلافت چه بود؟
الف) تغییر خوی تن آسایی و مال اندوزی به زندگی ساده و بی آلایش مردم حجاز
ب) داعیه داران خلافت در داخل مدینه و سایر بلاد مسلمانان
ج) تربیت مسلمانان بر اساس سنت نبوی در ایالتهای با مردمی از نژادهای گوناگون
د) همه ی موارد
۳۵-واکنش خلافت ظاهری امام علی(علیه السلام) در بین مردم چگونه نبود؟
الف) عایشه که از مخالفان سرسخت عثمان بود با شنیدن خبر بیعت مردم با امام علی(علیه السلام) ناخشنود شد و عثمان را مظلوم خواند و در ادامه با همکاری طلحه و زبیر در بصره به تدارک جنگ با امام پرداخت.
ب) معاویه با آن که عثمان را در روزهای سخت تنها گذاشته بود با نوشتن نامه ای به امام از وی خواست کشندگان عثمان را نزد او برای قصاص بفرستد.
ج) طلحه و زبیر که در انتظار حکومت ریاست بر کوفه و بصره به سر می بردند با روی خوش نشان ندادن امام از مدینه خارج شدند.
د) مردم تشنه ی عدالت امام علی(علیه السلام) بودند بر همین اساس تمام تلاش خود را برای برپایی عدالت در جامعه به کار بستند.
۳۶-واکنش خلافت ظاهری امام علی(علیه السلام) در بین مردم چگونه نبود؟
الف) عایشه که از مخالفان سرسخت عثمان بود با شنیدن خبر بیعت مردم با امام علی(علیه السلام) ناخشنود شد و عثمان را مظلوم خواند و در ادامه با همکاری طلحه و زبیر در بصره به تدارک جنگ با امام پرداخت.
ب) معاویه با آن که عثمان را در روزهای سخت تنها گذاشته بود با نوشتن نامه ای به امام از وی خواست کشندگان عثمان را نزد او برای قصاص بفرستد.
ج) طلحه و زبیر که در انتظار حکومت ریاست بر کوفه و بصره به سر می بردند با روی خوش نشان ندادن امام از مدینه خارج شدند.
د) مردم تشنه ی عدالت امام علی(علیه السلام) بودند بر همین اساس تمام تلاش خود را برای برپایی عدالت در جامعه به کار بستند.
۳۷-پیرامون جنگ جمل کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) معاویه در این جنگ حالت تماشایی به خود گرفت و در آن شرکت نکرد.
ب) عایشه با همکاری طلحه و زبیر در بصره این جنگ را برپا کردند.
ج) هزینه های جنگ توسط امپراتوری روم تأمین شد.
د) پس از پایان جنگ بصره، امنیت موقت در شهرها برپا شد و امام حاکمان خود را به ایالتهای بزرگ روانه ساخت.
۳۸-پیرامون جنگ صفین کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) سپاهیان امام علی(علیه السلام) را ساکنان کوفه و بصره تشکیل می داد که از نظر تربیت اسلامی و نظم دینی یک پارچگی در آنان دیده نمی شد.
ب) معاویه، این جنگ را به بهانه ی خونخواهی عثمان برپا کرد اما چون پیروزی سپاه عراق مسلم بود با حیله ی عمروعاص مبنی بر قرار دادن قرآن بر روی نیزها، سپاه امام را به حکم خدا فراخواند.
ج) در دومه الجندل بر خلاف میل امام علی(علیه السلام)، داور سپاه امام عبدالله بن عباس و داور شام عمروعاص انتخاب شد.
د) خوارج در دل جنگ صفین و در جریان پی بردن فریب شامیان در جریان حکمیّت شکل گرفت.
۳۹- در کدام عبارت به ویژگی های خوارج اشاره نشده است؟
الف) نقد خوارج به امام علی(علیه السلام) انتخاب نکردن عبدالله بن عباس به عنوان حَکم بود.
ب) مارقین در جنگ نهروان سومین نبرد علیه امام علی(علیه السلام) را به وجود آوردند.
ج) آنان به ظاهر آیات قرآن مراجعه می کردند.
د) آنان در بین سخنان امام با خواندن آیاتی از قرآن نسبت شرک به وی می دادند.
۴۰- در کدام عبارت به شاخصه ای از موالیان اشاره نشده است؟
الف) گروهی که از سرزمین های فتح شده به شام آمده بودند.
ب) هر یک خود را به گروهی از عرب می بستند.
ج) موالیان سازمان منظمی نداشتند.
د) بیشتر در کوفه به سر می بردند و به تدریج برای حکومتها مشکلاتی را به بار آوردند.
۴۱- مشکلات امام حسن(علیه السلام) بعد از شهادت امام علی(علیه السلام) چه بود؟
الف) آرامش کوفه
ب) انتخاب افرادی کاردان برای ایالات مختلف
ج) یکسره کردن کار معاویه
د) همه ی موارد
۴۲- هدف جنگ افروزی معاویه بر اساس خطبه ای که در کوفه خواند، چه بود؟
الف) حکومت و پادشاهی بر مردم
ب) احیای سنت نبوی
ج) برپایی نماز و روزه و زکات
د) عمل به سنت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و سیره ی شیخین
۴۳-کدام گزینه با روش حکومت داری معاویه سازگاری ندارد؟
الف) معاویه به تحریک مغیره بن شعبه و بر اساس روش شیخین، یزید را به عنوان ولیعهد خویش معرّفی کرد.
ب) معاویه بر اساس روش حکومت داری امپراتوری روم در کاخ زندگی می کرد و فرزند خود، یزید را به عنوان ولیعهد معرفی کرد.
ج) معاویه برای خود دسته نگهبانان مسلح تأسیس کرد که وقتی به مسجد می رفت از او محافظت کنند.
د) معاویه کوشید سرزمین هایی که در اداره ی او هستند را وسعت دهد تا هم به درآمد خزانه بیافزاید و هم همسایگان و مخالفان از او بترسند.
۴۴- کدام یک از حوادث در زمان یزید رخ نداد؟
الف) واقعه ی حرّه ب) تخریب خانه ی کعبه ج) فتح آفریقا د) فاجعه ی کربلا
ب) عبارت درست و نادرست را مشخص کنید
۱- چهار ماه ذی قعده، ذی حجه، محرّم و رجب از ماه های حرام قبل از اسلام شناخته می شد که اعراب با یک دیگر جنگ نمی کردند.
۲-پیامبر(صلی الله علیه وآله) در مجلس خویشان بعد از معرّفی خود به عنوان رسول خدا بلافاصله به معرّفی امام علی(علیه السلام) به عنوان جانشین، برادر و خلیفه ی بعد از خود اقدام کرد.
۳- در سال سیزدهم بعثت بعد از مراسم حج،۷۳مرد و ۲زن از خزرجیان در عقبه تصمیم گرفتند پیامبر (صلی الله علیه وآله) را از شر مخالفان حمایت کنند.
۴- پیامبر(صلی الله علیه وآله) ابتدا به سوی مسجدالاقصی و سپس به دستور خداوند به سوی کعبه نماز خواند تا به یک باره، وابستگی مسلمانان را با یهودیان جدا سازد.
۵- نخستین درگیری یهودیان با مسلمانان چند هفته بعد از جنگ احد در بیرون شهر مدینه توسط یهودیان بنی قینقاع شکل گرفت.
۶-ساکنان منطقه ی جنوبی عربستان برابر نسب نامه ای که درست کرده بودند نژاد خود را به یعرب پسر قحطان (فرزند پنجم حضرت نوح علیه السلام) و ساکنان مرکز و قسمت شمالی خود را از نژاد عدنان(از نوادگان حضرت اسماعیل علیه السلام) می دانستند.
۷- نخستین درگیری یهودیان با مسلمانان چند هفته بعد از جنگ احد در بیرون شهر مدینه توسط یهودیان بنی قینقاع شکل گرفت.
۸-مردم مدینه در جنگ احد پذیرفتند برای حفاظت، شهر حالت دفاعی به خود بگیرد.
۹–پیامبر(صلی الله علیه وآله) به جای آن که مردم خیبر را تبعید کند با آنان پیمان بست که بر سر زراعت خود باشند و در سال، نصف محصول را به مدینه بفرستند.
۱۰-«ذات اطلاح» در حدود مرزی شام بود این غزوه از آن جهت اهمیّت دارد که مسلمانان به سرزمین های بیرون جزیره می روند.
۱۱- با توجه به جنگ قریش با خُزاعه، پیمان حدبیّه به هم خورد و تلاش ابوسفیان برای تجدید پیمان بی ثمر ماند که نتیجه ی این عهدشکنی فتح مکّه در سال هشتم هجری بود
۱۲-از نتایج فتح مکّه این بود که دیگر جنگی میان مسلمانان و کفّار در نگرفت.
۱۳-بعد از نبرد تبوک، اکثر قبیله ها یا مسلمان شدند یا متحد پیامبر(صلی الله علیه وآله) و عربستان حکومت واحد را در خود دید.
۱۴- در حالی که امام علی(علیه السلام) مشغول مراسم غسل پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود برخی سران قوم بی توجه به آن چه پیامبر در دو ماه قبل در غدیر فرموده بود به فکر تعیین تکلیف ریاست امت در محلی به نام سقیفه بنی ساعده افتادند.
۱۵- شتابی که روز شهادت پیغمبر(صلی الله علیه وآله) از سران قوم دیده شد، نشان دهنده ی این بود که بعضی از آنان بیشتر در این اندیشه بودند که چگونه باید هر چه زودتر حاکم انتخاب کنند و کمتر به این فکر بودند که حکومت چگونه باید اداره شود.
۱۶- جدای از نقد حضور مسلمانان در سقیفه بنی ساعده برای تعیین جانشین پیامبر (صلی الله علیه وآله) یکی از نقدهای جدی به مسلمانان رها کردن مقدمات کفن و دفن ایشان است.
۱۷- کارگزاران امام علی(علیه السلام) در شهرهای مختلف با وجود طرفداران عثمان و مأموران معاویه توانستند زندگانی بی آلایش و با مساوات پیامبر(صلی الله علیه وآله) را بین مردم رواج دهند.
۱۸- نقش اشعث بن قیس که در لشگر امام علی(علیه السلام) بود ولی در باطن با معاویه در ارتباط بود در جریان شهادت امام غیر قابل انکار است.
۱۹- معاویه که خلافت بعد از پیامبر(صلی الله علیه وآله) را تبدیل به پادشاهی کرد تیره ی اموی را به آرزوی دیرینه ی زمامداری بر مردم رساند و حکومت را به تأسی از امپراتوری روم موروثی کرد.
۲۰- شیعه از زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) با توجّه به جریان غدیر به صورت علنی شکل گرفت و در مدّت خلفای سه گانه با پیروی از امام علی(علیه السلام) سکوت کرد و بعد از او با فرزندش امام حسن(علیه السلام) بیعت کرد.
۲۱- صلح امام حسن(علیه السلام) جز برای شیعیان واقعی ناخشنودی را میان مردم کوفه و عراق پدید آورد، تا جایی که اعتراض های بسیاری به امام مطرح شد و نسبت های ناروایی به وی داده شد.
۲۲-دشواری کار امام حسن(علیه السلام) که او را مجبور به صلح کرد به سبب نفاق مردم کوفه و عراق بود که به راحتی رنگ جدیدی به خود می گرفتند.
۲۳- معاویه اولین خلیفه ای است که به شکل رسمی دستور حکومتی برای آزار شیعیان و دشنام گویی بر امام علی(علیه السلام) را به خطیبان نماز صادر کرد.
۲۴- ویژگی یزید نسبت به سایر خلفای غاصب بعد از پیامبر(صلی الله علیه وآله) این بود که حتی ظاهر اسلام را رعایت نمی کرد و از شرابخواری و قمار در پیشگاه مردم باکی نداشت.
ج) به پرسش های زیر پاسخ دهید.
۱-مفاد پیمان عقبه ی دوم مردم مدینه با پیامبر(صلی الله علیه وآله) شامل چه مواردی است؟
۲- چهار شرط از مفاد صلح نامه ی امام حسن(علیه السلام) با معاویه را بنویسید.
۳-عنوان ها و اصطلاحات زیر را توضیح دهید.
الف) فتح الفتوح
ب) جزیه
ج) واقعه ی حرّه
۴- علل فتح ایران را بنویسید.
