چهارشنبه, بهمن ۲۸, ۱۳۹۴ – ۱۱:۴۶
هدف: آشنایی با تکالیف اخلاقی انسان مسلمان برای جلب رضای خدا در همه ی ابعاد زندگی
هر نظام و تربیتی هدفهای ویژه ای دارد و برای رسیدن به آنها احکام و دستوراتی تعیین کرده است.
شناخت این هدف و جدا کردن هدف های مرحله ای از هدف نهایی به انسان اخلاقی حرکت نشاط اوج و وسعت دید می بخشد واو رااز سمت گیری های غلط و فریب هدف نماها نگه می دارد.
در این درس با این سرفصل ها آشنا می شویم:
-تعریف اخلاق
-اخلاق دانش اندوزی
– اخلاق پژوهش
– اخلاق نقد
– اخلاق معیشت
– اخلاق معاشرت
دانشجویان عزیز بعد از ثبت نام در سایت می توانند اسلایدهای این درس را دریافت کنند.
نمونه ی پرسش های درس آیین زندگی
الف) عبارت درست و نادرست را مشخص کنید.
۱- علم آموزی وظیفه ای است که جا و مکان خاصی نمی شناسد و فقط محدودیت سنی برای آن مطرح است.
۲- اخلاق جمع خلق در لغت به معنای سرشت و سجیّه است اعم از سجایای نیکو و پسندیده
۳- اخلاق هنجاری به بررسی افعال اختیاری انسان و صفات حاصل شده از آنها از حیث خوبی یا بدی و بایستگی و نبایستگی می پردازد.
۴- بیشتر افراد جامعه ی ما با بسیاری از فضایل اخلاقی آشنا هستند اما در موارد تزاحم و تعارض، وظیفه ی اخلاقی خود را نمی دانند.
۵- به صرف عالم شدن، سعادت حقیقی انسان تأمین می شود؛ بنابراین اسلام در کنار دعوت به علم ،شرایط، آداب و اخلاقیات ناظر به این عرصه را نیز بیان کرده است.
۶- شتابزدگی در کارها موجب می شود که انسان به هدف نرسد و کارش ستوده نباشد.
۷- استادی شایسته کسی است که با رفتار خود دانشجو را به یاد خداوند می اندازد و سخن گفتنش بر علم دانشجو بیافزاید.
۸- دانستن برخی از مطالب صرفاً بار اطلاعاتی انسان را می افزاید و هیچ تأثیری در سعادت دنیوی و اخروی فرد و جامعه ندارد، رهزن عمر و اندیشه اند.
۹- پرسیدن اگر برای کشف حقیقت و فهم واقعیت باشد نه تنها از فضایل اخلاقی است بلکه در پاره ای از اوقات از نظر شرعی و فقهی واجب است.
۱۰- توانمندی ها و امکانات ما معمولاً بسیار بیشتر از آن است که تصور می کنیم.
۱۱- اساس زندگی اجتماعی بر پایه ی اعتماد افراد جامعه به یک دیگر است و اگر واسطه ی خیانت های مکرر افراد یک جامعه این اعتماد را از بین برود در حقیقت آن جامعه از بین خواهد رفت.
۱۲- احساس سرخوردگی به سبب این است که تحقیق برای صرفاً در آمد یا شهرت یا مسائل دیگری اتفاق افتاده است.
۱۳- مشهور بودن یک رأی و عقیده هرگز به معنای درست بودن آن نیست و اکثریت هرگز مساوی با حقانیّت آن نبوده و نیست.
۱۴- محقق راستین کسی است که حاصل تحقیق را تابع خودش بداند.
۱۵- کسی که با پیش فرض های خود سراغ قرآن برود در حقیقت نمی خواهد مراد خداوند را دریابدبلکه می خواهد قرآن را در خدمت اهداف و آرای خود در آورد.
۱۶- کسی که آگاهی لازم از جهان پیرامونی خود نداشته باشد، مسائل او ،جزئی و عمیق خواهد بود.
۱۷- هر نویسنده اخلاقاً موظف است جز نقل به معنا منبع هر مطلبی را از هرکسی نقل می کند، دقیقاً ذکر کند.
۱۸- احساس سرخوردگی به سبب این است که تحقیق، صرفاً برای در آمد یا شهرت یا مسائل دیگری اتفاق افتاده است.
۱۹- بهترین آراء و اندیشه ها از آن کسانی است که از مشورت با دیگران خود را بی نیاز نبینند.
۲۰- مشهور بودن یک رأی و عقیده به معنای درست بودن آن است و اکثریت هرگز مساوی با حقانیّت آن نبوده و نیست.
۲۱- کسی می تواند به حقیقت دانش دست یابد که تداوم و بردباری در دانش اندوزی داشته باشد.
۲۲- کمترین آفت شهرت زدگی این است که مانع درک درست موضوع می شود.
۲۳- نقد: ارزیابی منصفانه ی یک چیز است که در بسیاری از موارد لازم است در کنار بیان نقاط ضعف به نقاط قوت نیز بپردازیم.
۲۴- به دستور دین، حکمت را از هرکسی که آن را بیان می کندحتی منافقان باید فرا گرفت.
۲۵- تأثیر اخلاقی گفتار و توصیه ای که خود فرد به آن عمل می کند به مراتب بیشتر از توصیه هایی است که در کردار و رفتار فردتوصیه کننده خلاف آنها مشاهده می شود.
۲۶- کار برای مباهات، فخر فروشی به هدف تکاثر و مال اندوزی راه شیطانی است.
۲۷- انسان گاهی به دلیل انجام گناه، از روزی مادّی و معنوی خود محروم می شود.
۲۸- نفس انسان به ویژه قوه ی خیال آدمی اگر بیکار باشد به تباهی و فساد کشیده خواهد شدبنابراین اصولاً یکی از مهم ترین علل ارتکاب گناه بیکاری است.
۲۹- پیدانکردن شغلی مطابق میل خود، هرگز مجوز بیکاری و پذیرش خواری درخواست از دیگران نیست.
۳۰- یک مؤمن اخلاقاً موظف است در صورت امکان در رفع نیاز مؤمن دیگر پیشقدم شود و اجازه ندهد که او نیازش را بیان کند.
۳۱- امر به معروف و نهی از منکر یکی از وظایف شهروندی و اجتماعی است که مربوط به حیات اجتماعی افراد می شود بنابراین از کشاندن آن به حریم خصوصی افراد باید اجتناب کرد.
۳۲- کسی که به حریم خصوصی افراد تجاوز کرده و نهانخانه ی ذهن و زندگی آنان را افشا می کنند باید بدانند خود مرتکب منکری بزرگ تر شده اند.
۳۳- کسی که شنیده های او عین واقع باشد اما بدون تحقیق بیا نیاز مبرم مطالب را بازگو کند دروغگوست چه رسد به کسی که آن چه شنیده بکاهد یا برآن بیافزاید.
۳۴- یکی از نخستین راه ها برای قضاوت درباره ی شخصیّت افراد شناخت معاشران و دوستان آنان شمرده شده است.
۳۵- چون هر دوستی ای ممکن است به دشمنی تبدیل شود، پس باید حد دوستی را نگه داشت.
ب) گزینه ی صحیح را انتخاب کنید.
۱- کدام علم به توصیف و معرفی اخلاقیات افراد، گروهها و جوامع مختلف می پردازد؟
الف) اخلاق توصیفی
ب) فرا اخلاق
ج)اخلاق هنجاری
د) پژوهش های اخلاقی
۲- این امر به ویژه در مسائل اساسی و زیر بنایی اندیشه ی بشر مانند اعتقادات دینی زیان های جبران ناپذیری به بار می آورد.
الف) تقلید کورکورانه
ب) پیروی از حدس و گمان
ج) شتاب زدگی
د) تمایلات نفسانی
۳- منشأ تقلید کورکورانه چیست؟
الف) پیروی از حدس و گمان
ب) از خودباختگی فکری
ج) مهار تفکّر به دست دیگران
د) شتاب زدگی
۴- کدام گزاره در منشور علم آموزی نمی گنجد؟
الف) انتخاب استاد شایسته
ب) خوب گوش دادن
ج) ضبط و نگارش مطالب
د) تحصیل علم
۵- پیرامون پرسش و پرسش گری کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) کسی که بنا داشته باشد همه ی سوالاتی که از او می شود را پاسخ دهد دیوانه است.
ب) دانشجو باید انتظار پاسخ همه ی مسائل را از استاد خویش داشته باشد.
ج) پرسش از مسائلی که هیچ دخالتی در سرنوشت مادی و معنوی ما ندارد پرسش گری مذموم است.
د) پرسش بد، زمانی شکل می گیرد که فرد برای اظهار فضل یا مچ گیری بپرسد.
۶- کدام گزینه شامل امانت داری به عنوان فضائل اخلاقی پژوهش نمی شود؟
الف) امانتداری یکی از ضرورت های زندگی اجتماعی است و عدم رعایت آن موجبات فروپاشی نظام اجتماعی را فراهم خواهد ساخت.
ب) امانت داری در پژوهش و در تألیف نیز رکن مهم از حیات علمی و تحقیقی یک جامعه را تشکیل می دهد.
ج) مسأله ی ما باید به گونه ای باشد که مشکلی از مشکلات علمی جامعه را برطرف سازد و در عین حال مورد علاقه ی پژوهشگر تا بتواند در برابر مشکلات و موانع احتمالی مقاومت کند.
د) در نقد یا استناد به سخن دیگران باید همه ی سخن او را با دقّت مطالعه کرد و از نقل تقطیعی بپرهیزیم.
۷- این عبارت حکایت از رعایت کدام یک از فضائل اخلاق در پژوهش است؟
« همه ی آرا را دریک پژوهش جمع کنید تا آن چه صحیح است بیرون کشید.»
الف) توجه به نقش پیش فرضهای ارزشی
ب) آشنایی با پیشینه ی پژوهش
ج) گزینش مسأله
د) شهامت در پژوهش
۸- حذف ماجرای«یوم الدار» در کتب اهل تسنن حاکی از رعایت نکردن کدام یک از فضائل اخلاقی است؟
الف) توجه به نقش پیش فرضهای ارزشی
ب) آشنایی با پیشینه ی پژوهش
ج) گزینش مسأله
د) شهامت در پژوهش
۹- یکی از مهم ترین دلایل اختلاف بر سر موضوع امامت پس از پیامبر(صلی الله علیه وآله) چیست؟
الف) شهرت زدگی
ب) شتاب زدگی
ج) انتحال
د) دخالت دادن خواسته های شخصی
۱۰- درباره ی انتحال کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) یکی از آفات بزرگ اخلاق پژوهش است.
ب) یکی از گناهان کبیره است که هیچ عذری درباره ی آن پذیرفته نیست.
ج) متون رسیده بر اساس امیال و اهداف شخصی تفسیر می شود.
د) متأسفانه در مراکز علمی کشور ما به معضل تبدیل شده است.
۱۱- پیرامون اهمیت و جایگاه نقد کدام گزینه را تأیید نمی کنید؟
الف) آزادی اندیشه هرگز به معنای بازیچه گرفتن دین و فرهنگ و هویت یک ملت نیست.
ب) مهم ترین نشانه ی شکوفایی علم و اندیشه ی در یک جامعه تضارب آرا و تبادل افکار است.
ج) یکی از مهمترین قیود آزادی، قیود اخلاقی است.
د) سلامت علمی جامعه در پرتوی نقد زمانی تأمین می شود که: ۱- موضوعات مورد گفتگو مفید و ثمربخش باشد، ۲- گفتگوها و مباحثات علمی در فضایی مناسب و با مراعات همه ی اصول معرفتی و اخلاقی انجام گیرد.
۱۲- کم ترین فایده ی انتقاد چیست؟
الف) ارزیابی منصفانه
ب) برطرف شدن سوء تفاهم ها
ج) اجرای امر به معروف و نهی از منکر
د) عیب جویی صحیح از مخاطب
۱۳- واکنش افراد پیرامون نقد از نگاه دین چگونه ارزیابی می شود؟
الف) کسی که عیب ما را می گوید ما را خیرخواهی کرده است.
ب) کسی که عیوب ما را پنهان کند، دوست ماست.
ج) کسی که ما را دوست بدارد از انجام زشتی ها و بدی ها نهی می کند.
د) بهترین دوستان کسانی هستند که عیوب و نواقص را به ما هدیه می کنند.
۱۴- بسیاری از اختلافات میان اندیشمندان مختلف از چه نکته ای نشأت می گیرد؟
الف) تفکیک اندیشه
ب) فهم سخن و تبحر در موضوع
ج) پرهیز از نقد متقابل
د) نقدانگیخته
۱۵- تأثیر کدام گزینه، هنر را عیب و عیب را هنر جلوه می دهد؟
الف) کنار نهادن حب و بغض
ب) فهم سخن و تبحر در موضوع
ج) پرهیز از نقد متقابل
د) تفکیک اندیشه و رفتار از فرد
۱۶- کدام گزینه پیرامون شرایط اخلاقی نقد صحیح نیست؟
الف) نمی توان با صرف داشتن تصوری مبهم واجمالی از یک نظریه به نقد آن پرداخت.
ب) کسی که به قصد مچ گیری به نقد یک اندیشه یا رفتار می پردازد قطعاً از درک حقیقت عاجز است.
ج) بزرگترین آفتهای اخلاقی در عرصه ی نقد، خلط انگیزه و انگیخته است.
د) هم ناقد و هم کسی که مورد انتقاد قرار می گیرد باید به این مهم توجه داشته باشد که نقد را از ساحت نقد اندیشه و کردار به نقد صاحب اندیشه و کردار نکشانند.
۱۷- پیرامون«پرهیز از نقد متقابل» کدام گزاره صحیح نیست؟
الف) بسیاری از افراد در پاسخ نقدهای ناقدان بدون آن که به پاسخگویی نقدها بپردازد به بررسی آثار ناقد و مطالعه ی سرگذشت و تاریخ زندگی ناقد می پردازند.
ب) این روش، نقد را کالایی قاچاق یا امری تشریفاتی مبدّل می کند.
ج) در صورت انجام فرد خود را از هدایت ها و نصایح دیگران محروم کرده است.
د) کسی که مورد نقد قرار می گیرد به جای پرداختن به پاسخ نقدهای ناقد به کالبدشکافی نیت و انگیزه ی او اقدام می کند که این کار مغالطه است.
۱۸- کدام نوع از انتقاد فضای نقد را آلوده می کند؟
الف) نقد متقابل
ب) کنار ننهادن حب و بغض
ج) نقدانگیخته
د) تفکیک اندیشه
۱۹- پیرامون شروع نقد از خود کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) خوشا به حال کسی که عیوب خودش او را از عیب گویی دیگران بازداشته است.
ب) بزرگترین عیب آن است که چیزی را زشت بدانیم که خود به آن گرفتاریم.
ج) شروع نقد از خود با کنار نهادن حب و بغض انسان را به نقد صحیح رهنمون می کند.
د) سودمندترین چیز برای انسان این است که به عیب خویش بر مردم پیشی گیرد.
۲۰- اهمیّت کار کردن در کدام گزینه اشاره نشده است؟
الف) کار کردن یکی از عوامل احساس شخصیّت، عزّت و استقلال است، در مقابل بیکاری موجب یأس و سرخوردگی و احساس ضعف و بی شخصیّتی می شود.
ب) حتی اگر ما شخصاً هیچ احتیاجی به کار کردن نداشته باشیم «کار» یک وظیفه و مسئولیّت اجتماعی است. وظیفه ی انسانی و اخلاقی ما اقتضا می کند که به دیگران خدمت کنیم.
ج) با کار کردن زندگی انسانی شکوفا می شود و در سایه ی کار و تلاش است که سعادت دنیا و آخرت فرد و جامعه تأمین می گردد.
د) در اسلام کار کردن و تأمین معاش به اعضای خانواده واگذار شده است و همسران به عنوان پشتیبان هم در آرامش محیط خانه نقش مهمی دارند.
۲۱- پیرامون روزی حلال کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) کسی که نمی خواهد از راه حلال مالی را فراهم آورد که با آن آبروی خود را حفظ نماید و دینش را ادا کند و صله ی رحم را به جا آورد، خیری در او نیست.
ب) کسی که برای بی نیازی از مردم و رفاه خانواده و کمک به همسایگانش در طلب روزی حلال باشد، در روز قیامت خداوند را در حالی ملاقات می کند که چهره اش مانند ماه شب چهارده می درخشد.
ج) کسی که در خانه ی خود به نماز و روزه و عبادت می پردازد و از تلاش برای کسب درآمد خودداری نمی کند دعایش اجابت نمی شود.
د) عبادت و پرستش خداوند هفتاد جزء دارد که بالاترین جزء آن طلب روزی حلال است.
۲۲- در اهمیّت معاشرت کدام گزینه صحیح نیست؟
الف) تحمل زشت کاری قدرنشناس و قدر ناشناس در معاشرت هنر است.
ب) معاشرت یکی از بهترین ابزارهای تهذیب نفس و خودسازی است.
ج) اگر درجایی معاشرت با دیگران مستلزم کشیده شدن انسان به گناه و معصیت باشد باید با مدارا معاشرت را ادامه داد.
د) معاشرت با دیگران یکی از مهم ترین و اصلی ترین نیازهای روحی و روانی است.
۲۳- انتخاب ما از میان هم نوعان، هم شهریان یا هم کیشان برای روابط صمیمانه ترسبب بروز چه نوع از معاشرت می شود؟
الف) معاشرت های آیینی
ب) معاشرت های انسانی
ج) معاشرت های دوستانه
د) معاشرت های خانوادگی
۲۴- معاشرت و روابطی که هر فرد با سایر هم کیشان و هم مسلکان خود داردچه نوع معاشرتی است؟
الف) معاشرت های آیینی
ب) معاشرت های انسانی
ج) معاشرت های دوستانه
د) معاشرت های خانوادگی
۲۵- این حدیث ناظر به کدام یک از انواع معاشرت است:«کسی که سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه باشد، مسلمان نیست.»
الف) معاشرت های آیینی
ب) معاشرت های انسانی
ج) معاشرت های دوستانه
د) معاشرت های شهروندی
۲۶- کدام معیار در تعریف دین با شاخصه های انسان مسلمان در تنافی است؟
الف) کسی که سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه باشد، مسلمان نیست.
ب) کسی که آن چه برای خود می پسندد برای دیگران نپسندد مسلمان نیست.
ج) کسی که فریاد استمداد برادر مسلمانی را بشنود ولی به یاری او نشتابد، مسلمان نیست.
د) کسی که صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد، مسلمان نیست.
۲۷- پیرامون اهتمام به امور مردم کدام مورد صحیح نیست؟
الف) خدمت به خلق از اعتکاف یک ماهه نزد خداوند ارجمند تر است.
ب) هر مسلمانی باید دغدغه ی سایر انسانها را داشته باشد.
ج) رفع نیاز از مسلمانان بالاتر و برتر از بیست حج مستحب است که هر کدام همراه انفاق هزار دینار در راه خدا باشد.
د) توجه به امور مادی مهم ترین مسأله در اهتمام به امور مردم است.
۲۸- پیرامون اصلاح میان مردم کدام گزینه صحیح نیست؟
الف)آشتی دادن میان مردم بهتر از نماز و روزه ی واجب سالانه است.
ب)اصلاح اختلاف میان مردم و نزدیک کردن آنان به یک دیگر، صدقه ای است که خداوند آن را دوست دارد.
ج) «اصلاح ذات بین» سبب می شود اختلافات جزیی به اختلافات ریشه ای و عمیق مبدل نشود.
د) دستور صریح قرآن مجید است.
۲۹- پیرامون«نظارت اجتماعی» کدام گزینه صحیح نیست؟
الف)علت برتری اسلام است.
ب)زیباترین نشانه ی اهتمام به امور خلق است.
ج)علت اصلی قیام امام حسین(علیه السلام) است.
د) نصف ایمان است.
۳۰- پیرامون دوست و دوست یابی کدام گزینه را تأیید نمی کنید؟
الف) اگر میان دو نفر رابطه ی دوستی برقرار می شود حتماً سنخیتی میان آن دو نفر وجود دارد.
ب) معاشرت با انسان های بدخواه طبع آدمی را نا آگاهانه تغییر می دهد.
ج)یکی از راه های شناخت دین و مذهب افراد شناخت دوستان آنان است.
د) معاشرت با دوستان بد ممکن است ناخواسته انسان را به بدی سوق می دهد.
۳۱- چرا باید از دوستی با کسی که صله ی رحم را قطع کرده بپرهیزیم؟
الف) چرا که در سه آیه از قرآن مورد لعن قرار گرفته است.
ب) زیرا تو را در زمانی که بیشترین نیازمندی را به مال او داری، رها می کند.
ج) چون دور را برای تو نزدیک و نزدیک را برایت دور می نمایند.
د) چرا که هر چند اراده ی سود رسانی به تو دارد اما به تو زیان می رساند.
۳۲- چرا باید از دوستی با دروغگو بپرهیزیم؟
الف) چرا که در سه آیه از قرآن مورد لعن قرار گرفته است.
ب) زیرا ما را در زمانی که بیشترین نیازمندی را به مال او داریم، رها می کند.
ج) چون دور را برای ما نزدیک و نزدیک را برای ما دور می نمایند.
د) چرا که هر چند اراده ی سود رسانی به ما دارد اما به ما زیان می رساند.
ج) به پرسش های زیر پاسخ دهید.
۱- لازم ترین دانش برای انسان چیست؟
۲- بهترین دلیل بر جایگاه ویژه ی تعلیم و تعلّم در اسلام چیست؟
۳- بدترین مردم در روز قیامت کیست؟
۴- نشانه ی نیت الاهی در تحصیل علم چیست؟
۵- ویژگی های شنونده ی خوب را برشمرید؟
۶- از حقوق کسی که به ما علم می آموزد به چهار مورد اشاره کنید.
۷- عناوین آسیب شناسانه ی اخلاق پژوهش را فقط نام ببرید.
۸- مسأله ی تحقیق باید دارای چه شرایطی باشد؟
۹- اساس یک زندگی اجتماعی چگونه از بین می رود؟
۱۰- رابطه ی گناه و محرومیّت از رزق را بررسی کنید.
۱۱- معیارهای معاشرت از نگاه امام علی(علیه السلام) چیست؟
۱۲- ویژگی های امر به معروف و نهی از منکرچیست؟
۱۳- شرایط امر به معروف را نام ببرید.
۱۴- مراتب امر به معروف و نهی از منکررا توضیح دهید.
۱۵- در آسیب شناسی معاشرت با دیگران چه نکاتی باید در نظر گرفته شود؟
۱۶- چهار ویژگی از شرایط دوست خوب را نام ببرید.
۱۷- با چه کسانی دوستی نورزیم؟
