جمعه, تیر ۲۶, ۱۳۹۴ – ۲۳:۱۰
سر مقاله سومین شماره از مجله ی علمی- تخصصی«دانش نامه ی علوم قرآن و حدیث»
پیرامون اهمیّت علم آموزی بسیار سخن گفته شده است، امّا گاهی از برخی بزرگان جملاتی شنیده می شود که به سبب شرایط عمومی جامعۀ علمی، خسته از تلاش در این مسیر هستند!
تردیدی نیست که علم منهای اخلاق و عملکرد صواب ما را به اوج سعادتمندی نمی رساند ولی نباید شرایط نامطلوب، ما را سست کند و از حرکت صحیح باز دارد که هیچ حرکتی نیست مگر این که ما نیازمند علم و معرفت هستیم:
«یا کُمَیلُ مَا مِنْ حَرَکَهٍ إِلَّا وَ أَنْتَ مُحْتَاجٌ فِیهَا إِلَى مَعْرِفَهٍ» (ابن شعبه حرّانی، ص۱۷۱).
وقتی علم اندوزی در نگاه نبی مکرّم(صلی الله علیه وآله) فریضه ای فرامکان و فراجنسیّتی معرّفی می شود، باید همواره در جهت کسب آن کوشید:
«اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّینِ فَإِنَ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِ مُسْلِمٍ» (فتال نیشابورى، ج ۱، ص ۱۱).
هم چنین «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَه» (کراجکی، ج۲، ص۱۰۷).
این فراخوان به جایی می رسد که نه تنها معیار ارزشگذاری در دیدگاه دین بلکه کمال آن معرّفی می شود؛ امام صادق(علیه السلام)می فرماید:
«أَکْثَرُ النَّاسِ قِیمَهً أَکْثَرُهُمْ عِلْماً وَ أَقَلُّ النَّاسِ قِیمَهً أَقَلُّهُمْ عِلْماً» (ابن بابویه، ج۴، ص۳۹۵).
حضرت امیرالمومنین(علیه السلام)می فرماید:
«أَیهَا النَّاسُ اعْلَمُوا أَنَّ کَمَالَ الدِّینِ طَلَبُ الْعِلْمِ وَ الْعَمَلُ بِهِ أَلَا وَ إِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ أَوْجَبُ عَلَیکُمْ مِنْ طَلَبِ الْمَالِ إِنَّ الْمَالَ مَقْسُومٌ مَضْمُونٌ لَکُمْ قَدْ قَسَمَهُ عَادِلٌ بَینَکُمْ وَ ضَمِنَهُ وَ سَیفِی لَکُمْ وَ الْعِلْمُ مَخْزُونٌ عِنْدَ أَهْلِهِ وَ قَدْ أُمِرْتُمْ بِطَلَبِهِ مِنْ أَهْلِهِ فَاطْلُبُوهُ» (کلینی، ج ۱، ص۳۰). یعنی: ای مردم بدانید که کمال دین طلب علم و عمل به آن است، و همانا طلب علم بر شما از طلب مال واجب‌تر است زیرا ثروت برای شما تقسیم و ضمانت شده است، خداوند به طور عادلانه‌ای میان شما تقسیم کرده است و علم در نزد اهلش نگهداری شده و به شما امر شده است که آن را از اهلش بطلبید.
«اهل علم» به یقین خاندان رسالت اند چه این که در جایی دیگر وقتی از امیر کلام(علیه السلام) پیرامون این آیۀ <إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ> پرسش می شود، سوگند یاد
می کند و این چنین می فرماید: «وَ اللَّهِ إِنَّا نَحْنُ أَهْلُ الذِّکْرِ نَحْنُ أَهْلُ الْعِلْمِ نَحْنُ مَعْدِنُ التَّأْوِیلِ وَ التَّنْزِیل» (ابن شهرآشوب، ج ۴، ص ۱۷۹) به این ترتیب ثروتِ علمی که از منبع اصلی دریافت می شود با هیچ ارزشی قابل مقایسه نیست.
از خداوند علیمِ قدیر می خواهیم همواره طلب علم از سرچشمۀ حقیقی را در متن زندگی حیات دنیوی و برزخی مان قرار دهد:
«اللَّهُمَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِّمْنِی مَا ینْفَعُنِی، وَ انْفَعْنِی بِمَا عَلَّمْتَنِی، وَ امْلَأْ قَلْبِی عِلْماً وَ خَوْفاً مِنْ سَطَوَاتِکَ وَ نَقِمَاتِکَ» (ابن مشهدی، ص۵۴۲).
دفتر سوّم«دانش نامه ی علوم قرآن و حدیث» تقدیم به جویندگان علوم حقیقی و پویندگان «طریق معرفت».
منابع
۱٫ ابن بابویه، محمّد بن على، الأمالی، بیروت: اعلمى، چاپ پنجم،۱۴۰۰ ق. ۱۳۶۲ش.
۲٫ ابن شعبه حرّانی، حسن بن على، تحف العقول، مصحح: على اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم،۱۴۰۴ .۱۳۶۳ق
۳٫ ابن شهرآشوب مازندرانى، محمّد بن على، مناقب آل أبی طالب(علیه السلام)، قم: علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
۴٫ ابن مشهدى، محمّدبن جعفر، المزار الکبیر، مصحح: جواد قیومى اصفهانى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ اول،۱۴۱۹ ق
۵٫ فتال نیشابورى، محمّد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، قم: الإسلامیه، انتشارات رضى، چاپ اول،۱۳۷۵ ش.
۶٫ کراجکى، محمّدبن على،کنز الفوائد، مصحح: عبد الله نعمه،قم: دارالذخائر، چاپ اول،۱۴۱۰ق.
۷٫ کلینی، محمّدبن یعقوب بن اسحاق، الکافی، مصحح: على اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق
