جمعه, فروردین ۲۰, ۱۳۹۵ – ۱۴:۵۷
• همه ی معصومان (علیهم السلام)، در زندگی با برکتشان سلوک قرآنی داشته اند، امام باقر(علیه السلام) هم از این قاعده مستثنی نیست، مشهور است که مردى از اهل کتاب به آن حضرت گفت: تو بقر هستى؟امام گفت: خیر من باقر هستم. گفت: تو فرزند زنى آشپز هستى. امام گفت: آشپزى حرفه ی او بود. مرد گفت: تو فرزند زنى سیاه چرده زنگى و بدکارى هستى. امام پاسخ داد: اگر چنین است که تو مىگویى بوده، خداوند او را بیامرزد اگر تو دروغ مىگویى خداوند ترا بیامرزد، که این سبب شد فرد مسیحی مسلمان شود. «کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع یُجِیزُنَا بِالْخَمْسِ مِائَهٍ إِلَى السِّتَّ مِائَهٍ إِلَى الْأَلْفِ دِرْهَمٍ وَ قَالَ لَهُ نَصْرَانِیٌّ أَنْتَ بَقَرٌ قَالَ أَنَا بَاقِرٌ قَالَ أَنْتَ ابْنُ الطَّبَّاخَهِ قَالَ ذَاکَ حِرْفَتُهَا قَالَ أَنْتَ ابْنُ السَّوْدَاءِ الزِّنْجِیَّهُ الْبَذِیَّهُ قَالَ إِنْ کُنْتَ صَدَقْتَ غَفَرَ اللَّهُ لَهَا وَ إِنْ کُنْتَ کَذَبْتَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ قَالَ فَأَسْلَمَ النَّصْرَانِی» (ابن شهر آشوب، المناقب،۴/۲۰۷) امام معصوم و در موضوع بحث ما امام باقر(علیه السلام) تمام صفات اخلاقی قرآن در وجودشان موج می زند و این جامعیت اخلاقی امام را در هر عصر و زمانی می رساند.
• نکته ی مهم بعدی که باید به آن دقّت کنیم این است که امامان معصوم، نسخه ی عملی آیات نورانی قرآن مجید هستند.امام باقر (علیه السلام) در اغلب سخنان شان از مرواریدآیات وحی استفاده می کردند و با استناد به آیات قرآن به استحکام و استواری کلامشان قوام دیگری می بخشیدند. بسیاری از مردم از زمان نزول قرآن با تمرین و ممارست فراوان، سعی در حفظ وحی داشتند تا بتوانند تکلّم قرآنی داشته باشند، اما امامان شیعه تجسم عینی کلام الله هستند، چون علم امام معصوم وهبی است یعنی هدیه ای است گرانمایه از جانب خدای متعال،بنابراین تکلّم قرآنی آنها با قدرت حفظیات بشر قابل مقایسه نیست؛ ضمن این که امام باقر(علیه السلام) مدعی بودند، شاهد یکان یکان حرفهایشان در قرآن وجود دارد، در روایتی از ایشان در کتاب گرانسنگ الاحتجاج، نقل شده است که حضرت فرمودند: «هر مطلبی که به شما گفتم، از من بپرسید که در کجای قرآن است تا آیه ی مربوط به آن موضوع را معرفی کنم» (طبرسی، الاحتجاج، ۱۷۶)
امام با استنادهای قرآنی خودشان بارها و بارها درصددپاسخ مخالفان بر آمدند که کتب حدیثی شیعه، سرشار ازچشمه ی جوشان علم امام باقر(علیه السلام) است. امام باقر(علیه السلام) که رسول خدا(صلی الله علیه وآله ) به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: سلام من را به فرزندم محمّد که شکافنده ی دانش است، برسان» و از نسل ایشان، امامان ما هم حسنی هستند و هم حسینی همین مشی و سلوک قرآنی را در زندگی داشته اند.
ابوحمزه ثمالی می گوید:سعد بن عبدالله که از فرزندان عبدالعزیز بن مروان بود و امام او را سعدَ الخیر مىنامید محضر امام باقر (علیه السلام) آمد، در حالی که مثل ابر بهار گریه می کرد حضرت به او فرمودند: «مَا یُبْکِیکَ یَا سَعْدُ» چرا گریه مىکنى؟! پاسخ داد: چرا گریه نکنم درحالی که از خانواده ی بنى امیه هستم و خدا آنها را در قرآن‌شجره ی ملعونه‌نامیده‌است .« وَ إِذْ قُلْنا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحاطَ بِالنَّاسِ وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتی أَرَیْناکَ إِلاَّ فِتْنَهً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَهَ الْمَلْعُونَهَ فِی الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَما یَزیدُهُمْ إِلاَّ طُغْیاناً کَبیراً» (الإسراء،۶۰) امام فرمود:« لَسْتَ مِنْهُمْ أَنْتَ أُمَوِیٌّ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ، أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَحْکِی عَنْ إِبْرَاهِیمَ فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» تو از آنها نیستى، تو اموى هستى اما از ما اهل بیتی.آیا نشنیدهاى قول خدا را که از حضرت ابراهیم (علیه السلام) نقل مىکند، که فرمود: «فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی» حضرت ابراهیم(علیه السلام) مردم را به توحید دعوت کرد و فرمود: «هر کس از من پیروى کند، از من است» (شیخ مفید، الاختصاص،۸۵)
سعد بن عبدالله اموی شنیده است که اهلبیت (علیهم السلام) مصداق آیه ی ۶۰ سوره ی إسراء را بنی امیه معرفی کرده اند و در ناراحتی از این که او هم از مصادیق «الشَّجَرَهَ الْمَلْعُونَهَ فِی الْقُرْآنِ» است به امام باقر(علیه السلام) مراجعه می کند اما حضرت باقر(علیه السلام) با آیه ی دیگری از قرآن او را از نگرانی در می آورد که در این تبیین امام یک نکته ی بسیار مهم در تربیت دینی وجود دارد و آن این است که وراثت و محیط که دو عامل مهم در شکل گیری شخصیت انسان هستند، زیر چتر اراده ی آدمی قرار دارند به عبارت دیگر اگر من-خدای ناکرده- پدر و مادر خوبی ندارم یا در محیط خوبی رشد نکردم نمی توانم فردای قیامت عامل گمراهی خود را شرایط حاکم بر فضای زندگی توجیه کنم، عامل وراثت و محیط مؤثرند اما از این دو موثرتر، اراده و تصمیم من برای خوب شدن است، چناچه سعد بن عبدالله آن قدر خوب بود که امام باقر(علیه السلام) فرمودند: تو ازما هستی، سعد الخیری…
• امروز هم من و شما می توانیم از نیکان جامعه ی خودمان باشیم و از آنِ امام زمانمان باشیم، رمز موفقیت سعد در زندگی، شناخت و معرفت امام زمانش، حضرت باقر (علیه السلام) بود، پس اگر من هم می خواهم به این جایگاه برسم باید معرفت امام زمان(علیه السلام) فضای زندگیم را عطرآگین کند.
رادیو قرآن- ۱۱/ اردیبهشت /۱۳۹۳
