✍ نظر به اهمیت این واقعه در تاریخ اسلام، خبرنگار ایکنای خراسان رضوی با احسان پوراسماعیل، پژوهشگر قرآن و حدیث و نویسنده کتاب «برکه ی ایمان» و «اگر غدیر نبود؟» گفت‌وگویی کرده است، که در ادامه می‌خوانیم.
🔹ایکنا_ چه درس‌ها و عبرت‌هایی می‌توان از واقعه ی غدیر برای زندگی امروز گرفت؟
🔸در جریان غدیر شاهد گونه‌شناسی امت پیامبر(صلی الله علیه و آله) هستیم، به‌طوری که گویی نماینده ی تمام مردم در غدیر حضور دارند. نخست: منافقانی که از ابتدا اسلام نیاورده بودند و در زمره ی اولین بیعت‌کنندگان هستند، دیری نمی‌پاید که آنان پیمان غدیر را می‌شکنند و مسیر تاریخ را تغییر می‌دهند. دوم: مسلمانانی که خطبه ی غدیر را شنیدند و حتی با امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) بیعت کردند، اما بعد از شهادت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در زمین منافقان بازی کردند. برای آنان دنیا ارزشمند بود و با رویکرد عافیت‌طلبی به زندگی خود ادامه دادند. سوم: مخالفان علنی غدیر هستند که مانند حارث بن نعمان فهری در روز غدیر مقابل پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) ایستاد و او را متهم کرد که از پیش خود امام علی(علیه السلام) را به‌عنوان جانشین معرفی می‌کند، اگرچه طبق منابع فریقین او همان جا گرفتار عذاب شد که آیات اول سوره «معارج» در این زمینه نازل شده است، اما همواره در تاریخ شاهد تلاش‌های منکران غدیر و همفکران او هستیم.
«ابن شهرآشوب» و «علامه مجلسی» در شیعه و «ثعلبی» و «قرطبی» در اهل تسنن از جمله دانشمندانی هستند که این جریان را در آثار خود منعکس کرده‌اند.
چهارم: مسلمانان واقعی هستند که در بیعت با مولای خود باقی ماندند. اگرچه تعداد آنان کمتر از انگشتان دست است، اما باقی ماندن شیعه در این روزگار مدیون آن‌هاست. تلاش‌های حضرت فاطمه(سلام الله علیها) سلمان‌ها و ابوذرها و مقدادها در پاسداشت غدیر، حاکی از آن است که وعده ی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) از جانب خداوند در غدیر روزی محقق می‌شود و یگانه وارث غدیر، ظهور خواهد کرد. پس امروز هر مسلمانی باید از خود بپرسد که در صف کدام گروه قرار گرفته است؟
🔹ایکنا_ چگونه می‌توان ارزش‌های غدیر را در جامعه ترویج داد؟
🔸به‌دلیل اهمیت بی‌نظیر غدیر، همواره اهل بیت(علیهم السلام) با تمام ناملایمات روزگار سعی در تبلیغ غدیر داشته‌اند. در ابتدا باید دانست که آموزش و فرهنگ‌سازی را باید از کودکی آغاز کرد. رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به امت خویش فرمان داده‌اند که «أَدِّبُوا أَوْلَادَکُمْ عَلَی حُبِ عَلِی بن ابی‌طالب علیه السلام » یعنی: فرزندانتان را بر دوست داشتن علی بن ابی‌طالب(علیه السلام) ادب کنید. بنابراین هر پدر و مادری باید خود را ارزیابی کند که چه میزان در تربیت ولایی فرزندان خود تلاش داشته‌اند؟ نقش بعدی را وزارت آموزش و پرورش و در امتداد آن وزارت عتف به عهده دارد، آیا فرزندان ایران‌زمین در طول سال‌های تحصیل خود با منظومه فکری امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) آشنا می‌شوند؟ چه برنامه روشنی برای اجرای این سفارش نبی مکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) وجود دارد؟
همگام با محیط‌های آموزشی باید به نقش مهم رسانه اشاره کرد و از رسانه‌های مختلف به‌ویژه هنرمندان مطالبه کرد که برای زنده نگه‌داشتن فرهنگ غدیر چه اقدامات اساسی را انجام داده‌اند؟ چرا تا امروز ما نتوانستیم فیلمی باشکوه با رعایت همه ی موازین دینی در جهت بازنمایی غدیر بسازیم؟ مگر نه این است که غدیر، هویت شیعه است پس چرا پرداخت به این مهم دغدغه هنرمندان جامعه نیست؟ بنابراین، به نظر می‌رسد ما هنوز راه‌های نرفته بسیاری داریم تا فرهنگ غدیر را ابتدا در میان فرزندان خود و بعد در سطح جهانی گسترش دهیم.
🔹ایکنا_ عید غدیر چه تأثیراتی بر فرهنگ و آداب و رسوم شیعیان داشته است؟
🔸آل‌بویه در سال ۳۵۲ به فرمان معزالدوله مراسم یادبود غدیرخم را به‌صورت علنی برپا کردند. در منابع تاریخی آمده است؛ آنان چادرها برافراشتند و پارچه‌هایی آویختند و با زینت بیرون آمدند، شتر قربانی می‌کردند و در بازارها آتش می افروختند، در شب غدیر دکان‌ها تا صبح باز بود و روز غدیر نماز مخصوص آن روز را به‌جا می‌آوردند و این شروع مجددی بود برای پویایی شیعه در امتثال امر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در روز غدیر که تبلیغ ولایت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) را به‌عنوان تکلیف شرعی بر عهده ی همه مسلمانان قرار داد: «فَلْیُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ»؛ یعنی پیام غدیر را باید حاضران به غائبان و پدران به فرزندانشان، ابلاغ کنند.
اگرچه در پرسش قبلی با رویکردی نقادانه به عملکرد اصحاب علم و فرهنگ پاسخگوی سؤال شما بودم، اما باید گفت در طول قرن‌های مختلف این خانواده‌های اصیل شیعه هستند که نگهبان فرهنگ غدیر بودند. جشن‌های غدیر که در آن اشعار و مدایح فضایل امیرالمؤمنین(علیه السلام) ارائه می‌شود، خواندن و ترویج خطابه ی غدیر، عقد اخوت، آذین‌بندی کوچه و خیابان، لباس نو پوشیدن، هدیه و عیدی دادن و صله ی رحم که از سنت‌های امام رضا(علیه السلام) است، اطعام و پذیرایی عمومی که در فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) به‌سان اطعام انبیا معرفی شده است و سبب شده است، غدیر برای خانواده‌های شیعه دارای اهمیت باشد.
🔹ایکنا_ واقعه ی غدیر چه پیامی برای نسل جوان امروز دارد؟
🔸نسل جوان همیشه در این دنیای پیچیده به دنبال گمشده ی خود برای الگوپذیری و هویت‌یابی است، پیامبر خاتم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) الگویی را به همه ی بشر در غدیر معرفی کرد که جرجرداق مسیحی درباره ی او گفت: ای روزگار کاش باری دیگر به جهان ما یک «علی» می‌دادی! او با شناخت نسبی از امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به این دیدگاه رسیده بود، پس نمی‌توان بدون معرفت در مورد امیر غدیر سخن گفت.
بنیانگذار آیین اسلام در خطبه ی غدیر به ما آموخت که هرکسی شایستگی رهبری زندگی ما را ندارد و کسی می‌تواند کشتیبان اسلام در امواج سهمگین دنیا باشد که دارای علم و قدرت و عصمت الاهی باشد. پیام‌رسان غدیر به ما آموخت که هر شیعه باید رسانه‌ای برای غدیر باشد و نمی‌توان بدون احساس مسئولیت به جامعه زیست. بنابراین، غدیر برای شیعه صرفاً یک روز تاریخی نیست، بلکه تعیین یک مسیر ماندگار برای هدایت بشر است تا روزی که موعود غدیر ظهور کند و طعم شیرین عدالت را بر جهانیان هدیه کند.